YANGIN

YANGIN 

ü  Kimyasal maddeler;

ü  Çok kolay alevlenebilir; 0⁰Cden düşük parlama noktası,35 °C’den düşük kaynama noktasına sahip

ü  Kolay Alevlenir Madde;Parlama noktası 21 ^oC 'nin altında olan

Alevlenir Madde ;Parlama noktası 21°C - 55°C arasında olan

Alt Patlama Limiti (Lower Exploration Limit - LEL)

ü      Havadaki yanıcı buhar yüzdesinin bir yangın veya patlama oluşturması için gerekli en alt seviyesidir.

ü      Bunun altındaki konsantrasyonlarda yakıt yeterli olmadığından yangın olmaz ve karışım “Fakir Karışım”olarak nitelendirilir.

ü  Üst Patlama Limiti (Upper Exploration Limit - UEL)

ü      Havadaki yanıcı buhar yüzdesinin bir yangın veya patlama oluşturması için gerekli olan en üst seviyesidir.

ü      Bunun üstündeki konsantrasyonlarda hava (oksijen) yeterli olmadığından yanma olmaz ve karışım bu anlamda “Zengin Karışım”olarak nitelendirilir.       

BÖLGELERİN TEHLİKE SINIFLANDIRMASI

Patlayıcı gaz ortam

ü  Bölge 0

Gaz, buhar ve sis halindeki parlayıcı maddelerin hava ile karışımından oluşan patlayıcı ortamın sürekliolarak veya uzun süre ya da sık sık oluştuğu yerler.

ü  Bölge 1

Gaz, buhar ve sis halindeki parlayıcı maddelerin hava ile karışımından oluşan patlayıcı ortamın normal çalışma şartlarındaara sıra meydana gelme ihtimali olan yerler.

ü  Bölge 2

Gaz, buhar ve sis halindeki parlayıcı maddelerin hava ile karışarak normal çalışma şartlarında patlayıcı ortam oluşturma ihtimali olmayan yerler ya da böyle bir ihtimal olsa bile patlayıcı ortamın çok kısa bir süre için kalıcı olduğu yerler.

Patlayıcı toz ortam

ü  Bölge 20

 Havada bulut halinde bulunan yanıcı tozların, sürekli olarak veya uzun süreli ya da sık sık patlayıcı ortam oluşabilecek yerler.

ü  Bölge 21

Normal çalışma şartlarında, havada bulut halinde bulunan yanıcı tozların ara sıra patlayıcı ortam oluşturabileceği yerler.

ü  Bölge 22

Normal çalışma şartlarında, havada bulut halinde yanıcı tozların patlayıcı ortam oluşturma ihtimali bulunmayan ancak böyle bir ihtimal olsa bile yalnızca çok kısa bir süre için geçerli olduğu yerlerdir.

ü  Bölge 0 veya Bölge 20: Kategori 1 ekipman,

ü  Bölge 1 veya Bölge 21: Kategori 1 veya 2 ekipman,

ü  Bölge 2 veya Bölge 22: Kategori 1, 2 veya 3 ekipman.

ü  Katı ve sıvılarda havadaki oksijen oranı %16 gazlarda isehavadaki oksijen oranı %12 nin altına düştüğünde yanma yavaşlar ve daha sonra da durur.

Yanma Noktası: Sıvı bir yakıtın bir kez ateş aldıktan sonrasürekli yanmayı beslemeye yetecek oranda buhar üreteceğiısıdır. Yanma noktası genelde parlama noktasından birkaçderece fazladır.

Parlama Noktası: Sıvı bir yakıtın yüzeye yakın havayla ateşalabilir bir karışım oluşturmaya yetecek buhar çıkardığı ısıdeğeridir. Bu ısıda ateş almış buhar parlayacak, ancakyanmaya devam etmeyecektir.

HAVUZ TİPİ YANGIN: Ham Petrolün veya petrol esaslı yanıcıların TanktanSızması Ve Tutuşmasında Görülür.

JET YANGINI VE BLEVE: İnce Uzun Alevle Yanar Ve Gaz Borusu KaçaklarınınTutuşmasında Görülür. Daha çok yanıcı parlayıcı sıvıların ve gazların boruiçinde belli bir basınçla nakledilmesi esnasında borunun veya eklentilerininherhangi bir yerinde basınçla çıkan sıvı yada gazın tutuşması şeklindegerçekleşir.

A SINIFI YANGINLAR

ü  Yanıcı basit katı maddeler yangınıdır. Temel özelliklerikor oluşturmalarıdır.

ü  Bu tür yangınların temel söndürme prensibi soğutma, temel söndürme maddesi sudur.

ü  Kor bütün A sınıfı yangınlarda ısı vericidir

B SINIFI YANGINLAR

ü  Yanıcı sıvı maddeler yangınıdır.

ü  Temel özellikleri korsuz, alevli yanmalarıdır.

ü  Bu tür yangınların temel söndürme prensibi boğma, temel söndürme maddesi köpük ve BC tipi Kuru Kimyevi Tozdur.

ü  başlangıç ve küçük çaplı yangınlarda CO2 ve KKT kullanılabilir

C SINIFI YANGINLAR

ü  Yanıcı gaz maddeler yangınıdır.

ü  Temel özellikleri patlamadır.

ü  Temel söndürme prensibi boğma,

ü  Temel söndürme maddesi BC tipi Kuru Kimyevi tozdur

D SINIFI YANGINLAR

ü  Yanabilen hafif metaller yangınıdır.

ü  Temel özellikleri korlu, alevsiz ve yüksek sıcaklıkta yanmalarıdır.

ü  Temel söndürme prensibi boğmadır.

ü  A,B,C türü söndürücüler faydasızdır.

ü  Su kesinlikle kullanılmamalıdır.

ü  Özel D tipi söndürme tozları kullanılır. D tozu bulunamadığında kuru kum ile örtülerek söndürülür.

ü  D türü yanıcı maddelerin toz hali daha tehlikelidir. Yanıcı metal tozlarının hava ile uygun karışımları tutuşma sıcaklığını yakaladığında güçlü patlamalara yol açabilir.

F SINIFI YANGINLAR

ü  F Sınıfı yangınlar bitkisel ve hayvansal pişirme yağlarının yangınlarını kapsar.

ü  Sulu Kimyasal söndürücüler ya da toz söndürücüler ile söndürülür.

ü  " ASLA SU İLE SÖNDÜRMEYİNİZ. AKSİ HALDE PARLAMA VE PATLAMA OLUR."

Elektrik Sebepli Yangınlar

ü  Elektrik akım kaçağının etrafa yayılması ve elektrik çarpması kazalarının meydana gelmesine neden olan yangınlardır.

ü  Çok Önemli: Elektrik yangınlarında asla SU kullanılmaz.

ü  Elektrik yangınlar  : Karbondioksit- Kimyasal Toz  Kullanılarak söndürülebilir

ü  yangın yerlerinde elektrik olması itfaiye personelini tehdit eden tehlikelerden biridir, elektrik olan yangın yerlerinde elektrik kaçağı kaçınılmazdır. söndürme personeli bu gibi yerlerde su kullanacağı için çok dikkatli olmalıdır .

voltajsınırıyaklaşım

                           0 – 65 volt        tehlikesiztehlikesiz

 1000 volt    tehlikeli            1,5 metre

              1000 volt +         tehlikeli             5 metre

SÖNDÜRME MADDELERİ

ü  Su

ü  Köpük

ü  Kuru Kimyevi Tozlar

ü  BC Tozları ; Sodyum Bikarbonat, PotasyumBikarbonat ve Potasyum Klorür tozlarıdır

ü  ABC Tozu ; ABC Tozları ile alevli yangınlar veyüzeysel kor yangınları söndürülebilir

ü  D Tipi Yangın Söndürme Tozları

ü  Karbondioksit (CO2)

ü  Halon Alternatifi Söndürücüler

KÖPÜK Kullanılmaması gereken yerler:

ü  LPG yangınları,

ü  Sıcak asfalt ve ağır yağ yangınları,

ü  Elektrik tesisatı yangınları,

ü  Gıda maddesi yangını,

ü  Kuru kimyevi toz kullanılan yangınlar (aynı anda kullanılmaz).

KARBONDİOKSİT

ü  B ve C sınıfı yangınlarda daha uygundur.

ü  Karbondioksit , gaz veya çok katı parçacıklar halinde iken(kuru buz) elektriği iletmez. Bu yüzden elektrik akımı bulunan yangınlarda kullanılabilirler.herhangi bir artık bırakmaz. Ortamdan gazlaşarak uzaklaşır.

ü  Böylece elektrik ve elektronik devrelerin temizlenmesi daha kolay olur.

ZEHİRLİ GAZLARIN OLUŞTURDUĞU SOLUNUM ZORLUĞU TEHLİKESİ

Yangın yerinde meydana gelen ölüm olaylarının çoğu zehirli gazlar sebebiyle olmaktadır. Zehirlenme çoğunlukla soluma, nadiren de deriden soğurma yoluyla olur. Zehirli gazları tesirlerine göre üç gruba ayırabiliriz;

1.Grup Zehirli Gazlar; Kendisi zehirli olmadığı halde bulundukları yerlerde oksijeni

ittikleri için boğulmaya neden olurlar. Su Buharı, Azot, Asal Gazlar (Helyum, Neon, Argon, Kripton, Xenon), Hidrojen, Metan, Etan, Propanv.b.

2. Grup Zehirli Gazlar; Nefes yollarını tahriş ederler, göz ve deriye de zarar verirler.

Bunlar asidik ve bazik gazlardır; Hidroklorik Asit (HCl), Nitrik Asit (HNO3), Formik Asit (HCOOH), Asetik Asit (CH3COOH), Propiyonik Asit (CH3CH2COOH), Klor (Cl2), Kızgın hava, Amonyak (NH3), Aminler (R-NH2), Hidrazin (H2N-NH2), Azotdioksit (NO2), Azot Monoksit (N2O), Kükürtdioksit (SO2)

3.Grup Zehirli Gazlar; Kana, sinir sistemine ve hücrelere tesir ederler. Bu gruba giren gazlar; Karbon Monoksit (CO): Hemen her yangında ortaya çıkar. Kan zehiridir. Akciğerlerden hücrelere oksijen taşıyan hemoglobinle birleşerek karboksi hemoglobin kompleksini oluşturur. Kandaki oksijen taşıyıcı yok edilmiş

olur. Hidrojen Siyanür (HCN) benzer şekilde kompleks yapmaktadır. Kükürt Karbonat (CS2) ve Hidrojen Sülfür (H2S) sinir zehiridirler. Merkezi sinir sistemini tahrip edip ölüme neden olurlar.

ü  Kükürtlü Hidrojen (H2S): Karbonmonoksitten daha zehirli bir gazdır. Havadan daha ağırdır

ü  Kükürtdioksit (SO2): Yanmaz, zehirli ve tahriş edici bir gazdır.

ü  Karbonmonoksit (CO): Kimyasal boğucu bir etkisi vardır. Ağız içi ve solunum yolları gibi yumuşak

dokulardan doğrudan doğruya kana geçebilir. Dokulara oksijen naklini önler. hava ile % 12 ile 75

oranında patlayarak yanar.

ü  Amonyak (NH3): Yanar, Renksiz, çok keskin kokulu, zehirli, havadan hafif olan gazdır. % 15-26 oranında havada yanar. Göz , burun, boğaz tahrişleri yapar.

ü  Hidrojen Siyanür(HCN): Çok zehirli yanabilen gazdır.

ü  Basit boğucu gazlar; Karbondioksit, hidrojen, helyum,metan, propan, azot,asetilen

ü  Kimyasal boğucu gazlar; Karbonmonoksit, hidrojen sülfür, hidrojen siyanür

ü  İşçilerin, işyerinin herhangi bir kısmında ateş ve dumana karşı korunmuş bir merdiven boşluğuna veya duvarın çıkış kapısına olan uzaklık; çok tehlikeli işlerde 15, tehlikeli ve az tehlikeli yerlerde 30 metreyi geçmemelidir.

ü  100 den az işçi çalıştırılan işyerlerinde, geçit yollarının genişliği en az 120 cm olmalı ve 100 den fazla işiçi çalıştırılan işyerlerinde, her 100 işçi için bu genişlik , 60 cm artırılmalıdır.

ü  500 den fazla işçi çalıştıran işyerlerinde, en az iki çıkış yeri bulunmalıdır.

ü  İşyerlerinde çalışma saatlerinde  hiç bir giriş ve çıkış kapısıkilitli olmamalıdır.

ü  motopomplaren az 6 ayda bir defa kontrol edilmelidir.

ü  Seyyar yangın söndürme cihazları, en az 6 ayda bir defa kontrol edilmelidir.

ü  İşyerinde 6 ayda bir alarm ve tahliye denemeleri yapılmalı, bu deneme tecrübeli yetkili gözetiminde ve işyeri yangın planına göre tertip edilmelidir. 

ü  Seyyar yangın cihazları, yerden 105 cm yüksekte, yerleri belirli olmalıdır.

ü  Bina girişinde yangın emniyet şalteri olmalı ve şalter yazı ile belirtilmelidir.

ü  Yangında bina elektriği kesilince, yangın kontrol paneli çalışıyor olmalıdır.

ü  Yangın alarm sistemleri en geç 6 ayda bir bakım ve kontrole tabii tutulmalıdır.

ü  Buhar,Gaz,toz,ısı,nem oluşan ortamlarda elektrik tesisat ve aydınlatma armatürleri ETANJ olmalı

Kapalı alanlarda her 200 metrede bir uygun seyyar yangın söndürme cihazı olmalıdır

ü  Portatif yangın söndürme cihazlarının (Örn: 6Kg. ) zeminden  75 cm yükseklikte bulunması gerekir

ü  ABC ve BC Kuru Kimyevi Tozlu Portatif yangın söndürme cihazlarında kullanılan püskürtücü//itici gaz N₂ dir

ü  Kararsız yapıdaki Roket Yakıtı, Kara Barut vb. maddelerin patlama işlevinin havanın oksijeni  olmaksızın da gerçekleşmesi mümkündür.

ü  Petrol sondaj kule yangınlarında kullanılan en etkin söndürme maddesi  Nitrogliserindir

ü  Alevlenme noktasındaki yanıcı bir maddeyi; yanma noktasındaki diğer bir yanıcı maddeden ayıran en önemli özellik Isı kaynağı uzaklaştığında sönmesidir.

ü  Özellikle akaryakıt yangınlarında renk değişimi önemdir.İnfilak aşamasına gelmiş olan akaryakıt tankı yangınında alevin rengi Mavi olur

ü  A sınıfı yangın çıkması muhtemel yerlerde, öncelikle çok maksatlı kuru kimyevi tozlu veya sulu,

ü  B sınıfı yangın çıkması muhtemel yerlerde, öncelikle kuru kimyevi tozlu, karbondioksitli veya köpüklü,

ü  C sınıfı yangın çıkması muhtemel yerlerde, öncelikle kuru kimyevi tozlu veya karbondioksitli,

ü  D sınıfı yangın çıkması muhtemel yerlerde, öncelikle kuru metal tozlu, söndürme cihazları bulundurulur.

ü  Hastanelerde, huzurevlerinde, anaokullarında ve benzeri yerlerde sulu veya temiz gazlı söndürme cihazlarının tercih edilmesi gerekir

söndürme cihazlarının her 6 ayda gözle kontrolleri, her yıl genel bakımları ve her 5 yılda bir hidrostatik testleri yapılmalıdır.