BASINÇLI KAPLARDA
ÇALIŞMALARDA İSG
ü Basınçlı kap : İç basıncı 0.5 bardan büyük olan kap ve ekipmanlara denir
ü Basınç düşürme cihazları
İzin verilen limit aşıldığında devreye
girerek basıncı tamamen veya limit içinde kalacak şekilde düşüren cihazlardır.
Emniyet valfleri, Patlama diski ,Bel verme çubukları, Kontrollü basınç düşürme
sistemleri, gibi
ü Otomatik sistemler
Ayarlanan limit aşıldığında devreye girerek
hata düzeltme imkanlarını faaliyete geçiren, tesisi kısmen veya tamamen kapatan
ya da durduran sistemlerdir.
Basınç ve sıcaklık şalterleri, Akışkan
seviye swiçleri, Emniyetle ilgili her türlü ölçme kontrol ve düzenleme cihazları.
ü Kazanları genel olarak
a)Sıcak su kazanları
b) Buhar kazanları
c) Kızgın yağ kazanları
ü Kazanların
görünür yerine imalatçıları tarafından aşağıdakilerin yazılı olduğu birplaka
konulacaktır.
·
İmalatçı Firma adı,
·
Kazanın seri numarası,
·
İmal Yılı,
·
En yüksek çalışma basıncı, İ.S.İ.G.Tz.Md:203
ü İşyerinde kullanılan
bütün kazanlar, yangına ve patlamaya karşı dayanıklı ayrı birbölmede veya
binada olacak ve kazan dairesinin üstündeki katta, işçi çalışmayacaktır.
ü Patlayıcı,
parlayıcı veya kolay yanıcı maddelerle çalışan işyerlerindeki kazandairelerinin
diğer atölyelere açılan pencere ve kapıları bulunmayacaktır.
ü Kazan
dairelerinin tavanı gerektiğinde kazan üzerinde çalışmayı
kolaylaştıracakyükseklikte olacak ve kazan daireleri sürekli
havalandırılacaktır. Tabii havalandırmanınyeterli olmadığı hallerde uygun aspirasyon
tesisatı yapılacaktır.
ü Kazan dairesi tasarımında
·
Yangın ve patlamalara dayanıklı malzemeler
ile mümkünse çelik konstrüksiyon yapı tarzının seçilmesi,
·
Kapı ve pencerelerin dışarı açılacak
şekilde yapılması,
·
Tavanın hafif malzemeden yapılması ve tabii
havalandırmaya müsait olması, gibi hususlar dikkate alınmalıdır
ü Kazanlarda kullanılacak yakıtlar (doğal gaz vb. hariç) uygun yer ve
şartlardadepolanmalıdır. Sıvı yakıtların depolanmasında standartlara uygun
yatay ya da dikey silindirikve 7kg/cm2’ lik iç basınca dayanacak tanklar tercih
edilmelidir
ü Kazan dairelerinde, parlayıcı-patlayıcı gaz, toz, duman ve benzerlerinin
her anoluşacağı dikkate alınarak elektrik tesisatının, toz almaz ve kıvılcım
çıkarmaz özelliklerdeyapılması sağlanmalıdır. Ana dağıtım ve tevzi panoları mümkün
olduğunca tehlike bölge dışına yerleştirilmelidir. Elektrik tesisatı, gaz yakan
kazan dairelerinde tamamen eksproofolmalı ve gaz alarm tesisatı tesis
edilmelidir
ü Kazanlar ehliyeti
hükümet veya mahalli idareler tarafından kabul edilen kişiler
tarafından işletilecektir. ( İ.S.İ.G. Tz. Md:210)
ü Yakıtın otomatik beslendiği kazanlarda, otomatik sistemlerde bir arıza
belirmesi halinde,kazancılar kazanı gerektiğinde el ile de güvenle çalıştıracak
şekilde eğitilmeli
ü Buhar kazanı yıkama ve temizliğinden sonra kazan teste yetkili teknik
elemanlargözetiminde hidrostatik test için hazırlanmalıdır.Bunun için:
·
Kazanın bütün giriş ve çıkışları kapatılıp
gerektiğinde flanşlarla körlenmeli,
·
Gerekli her türlü sağlık ve güvenlik
tedbirleri alınmalı,
·
Kalibre edilmiş manometre kazanın uygun
yerine monte edilmeli,
·
Kazan 20 0C su ile doldurulmalı,
·
Su cenderesi vb. test aletlerinden
faydalanılarak kazan en yüksek işletme basıncının1,5 katı basınca hidrostatik
olarak çıkarılmalı,
·
Kazanın su depolama kapasitesine bağlı
olarak yeterli bir süre ( 2 – 12 saat)bekletilmeli,
·
Basınç düşmesi olup olmadığı
gözlenmeli,Basınç düşmesi tespit edilmesi halinde buna sebep olabilecek, kaçak,
sızıntı, terlemeve deformasyon olup olmadığı gözle ve ölçümleme ile dikkatlice
kontrol ve tesbit edilmeli
·
Basınç düşmesi ve diğer uygunsuzlukların
bulunmadığı durumda kazan boşaltılarakişletme için gerekli hazırlıklar
tamamlamalıdır.
·
Test raporlarına geçirmek için gerekli
değerler kayda alınarak hazırlanmalıdır
ü İşyerinde, kazanlar ile ilgili şu belge ve kayıtlar düzenlenerek hazır
bulundurulmalıdır.
·
Kazan İşletme Defteri,
·
Kazan Teknik Periyodik Kontrol rapor ve
kayıtları,
·
Kazan Sicil Kayıtları,
·
Kazan İşletme Talimatları,
·
Su, elektrik iletkenlik, ( Ph) değer
tesbiti, buhar, kazan taşı, çamur vb. analizraporları,
·
Operatör Ehliyeti ve Meslek içi eğitim
belgeleri,
·
İmalatçıdan alınan kazan karakteristik
değerleri ve İmalat yeterlilik belgeleri
ü Kompresörler: Mekanik enerjiyi basınç enerjisine çeviren makinelerdir
·
Kullanılan gaz cinsine göre ;
Ø Hava Kompresör
Ø Amonyak kompresörleri,
Ø Freon kompresörleri,
Ø Hidrojen kompresörleri
·
Çalışma Tarzına göre;
Ø Pistonlu Kompresör
a)Tek Kademeli,
b) Çok Kademeli
Ø Turbo kompresörler;
Ø Vidalı Kompresörler,
Ø Paletli Kompresör,
Ø Diyaframlı Kompresör
ü Tüplerin depolanması
·
1 ve 4, 2 ve 3 birlikte depolanabilir.
·
1 ve 2, 3 ve 4, 2 ve 4 birlikte depolanamaz,
·
5 ve 6 hiçbir grupla depolanamaz
·
Birden fazla türde basınçlı gaz tüpü
depolanıyorsa türlerine göre gruplanacak, yanıcı ve yakıcı gazlar özellikle
ayrı (min 6 m) tutulacaktır.
·
Depo alanı diğer yanıcı ve patlayıcı
maddelerin kullanıldığı ya da depolandığı alanlara uzak olacak(20 m)
ü Tüm tüplerin üst tarafında
·
üretici ismi,
·
seri numarası,
·
boş/dolu ağırlığa ek olarak,
·
Maksimum basınç
·
Gazın ismi
·
Tüp üzerinde yapılmış test tarihi yer
alacaktır.
ü Tüplerin renk kodları;
·
Oksijen : mavi
·
Asetilen : sarı/turuncu
·
Hidrojen : kırmızı
·
Helyum : kahverengi
·
Azot : yeşil
·
Karbondioksit : siyah
·
Argon : açık mavi
·
Argon+ helyum : kahverengi
·
LPG : gri /mavi
ü Boru ve hortumlar
·
Yüksek basınçlı sistemlerde plastik
boru kullanılmaz.
·
Asetilen ile bakır boru sistemleri
kullanılmaz.
ü Tüpler 172 KPa altında boşaltılmalıdır.
ü Oksijen tüpleri diğer yanıcı gazlarla birlikte taşınmayacak
ü Kırmızı renkteki hortum asetilen ve diğer yanıcı gazlar için kullanılacaktır.
ü Buhar ve sıcak su kazanlarının; imalinin bitiminde, monte edilip kullanılmayabaşlamadan önce,
kazanlarda yapılan değişiklik veya onarım veya revizyonlardan sonra,yılda
bir periyodik olarak ve en az üç ay kullanılmayıp yeniden servise girmeden
önce,kontrol ve deneyleri, ehliyeti Hükümet veya mahalli idarelerce kabul
edilen teknik elemanlartarafından yapılacak ve sonuçları sicil kartına veya
defterine işlenecektir.
ü Kazanların hidrolik basınç deneyleri, en yüksek çalışma basıncının ençok
1, 5 katı ile yapılacak,
ü Zorlayıcı testler (deformatif) : Basınçlı kap üzerinde bulunan her noktanın belirli bir kuvvetle zorlanmasıdır.
·
Hidrolik test
·
Pnömatik test
ü Zorlayıcı olmayan testler (nondeformatif): Basınçlı kabın hassas yerlerinin özelyöntemlerle incelenmesidir.
·
Gözle muayene testi
·
Sıvı sızdırma testi (Penetrasyon
testi)
·
Manyetik partiküler testi
·
Islak floor
ışığı testi
·
Radyografi testi (gamma ve
x-ray)
·
Ultrasonik test
ü Bütün makinalar, açıkça ve en az aşağıdaki
bilgileri ihtiva edecek şekilde işaretlenmelidir;
·
Üreticinin adı ve adresi,
·
CE işareti ve imal yılı
·
Serisinin veya tipinin kısa gösterilişi,
·
Gerekirse, seri numarası,
·
Yapım yılı.
·
Ayrıca, üreticisinin makinayı potansiyel
patlayıcı ortamda kullanılmasının amaçlandığıdurumlarda, bu durum, makina
üzerinde mutlaka belirtilmelidir.
ü Her kazanın görünür bir yerine, imalatçı firma tarafından aşağıdaki
bilgileryazılı bir plaka konulacaktır:
·
İmalatçı firmanın adı,
·
Kazanın numarası,
·
İmal edildiği sene,
·
En yüksek çalışma basıncı.
ü Kazanlarda basıncı, sıcaklığı ve su seviyesini gösteren aşağıdaki
ölçücihazları bulunacaktır:
·
Kazanın en yüksek çalışma basıncının iki
katını gösterecek şekilde taksimatlımanometresi olacak
·
Sıcak su kazanlarında bir termometre
bulunacaktır.
·
Kazanlarda birbirinden ayrı en az iki
adet su seviye göstergesi bulunacaktır. Bunlardan en az bir tanesi camdan
olacak ve kırılmaması için mahfaza içine alınacaktır.Su göstergeleri, doğrudan
doğruya kazana bağlı olacak en çok ve en az suseviyelerini gösterecek şekilde
işaretlenmiş bulunacaktır.
·
Bütün göstergelerin giriş ve çıkışlarına,
kazan basıncınauygun birer adet vana veya musluk konacak. Bağlantı borusu
üzerinde, başka bir delikaçılmış olmayacak bunlar doğrudan doğruya kazana bağlanacak
ü Buhar kazanlarında en az iki adet emniyet supabı bulunacak ve
bunlar,doğrudan doğruya kazanla bağlantılı olacak kazanla emniyet supapları
arasında bağlantıborusu üzerinde, hiç bir şekilde buharın geçmesini
engelleyecek bir valf veya başka bir engelbulunmayacaktır.
ü Ağırlıklı emniyet supaplarına gelen buhar basıncı, 600 kg/cm2 geçmeyecek
ve ağırlık yekpare olarak yapılacaktır.
ü Kazanların giriş ve çıkış boruları üzerine, birer adet ana stop
valfıkonulacak, bunlar çabuk ve kolay kapanacak şekilde olacak ve buhar
yoğunlaşması halindekullanılmak üzere, kazanlarda blöf tertibatı yapılacaktır.
Birlikte çalışan kazanların her birindeayrı ayrı stop valfı bulunacaktır.
ü Kazanlarda yakıt olarak havagazı ve benzerleri kullanıldığı hallerde,
gazbesleme boruları üzerinde ayarlanabilir bir musluk ve sulu emniyet kapları
bulunacaktır
ü Yüksek ve orta basınçlı kazanlarda; akaryakıt, kömür tozu veya gaz
yakıldığıhallerde, Cehennemliklerin en yüksek noktasında bir veya daha fazla
sayıda patlamakapakları bulunacaktır. Yerden 2 m yüksekliğe kadar olan
patlama kapaklarının önüne,yeteri sağlamlıkta koruyucu bir siper konacaktır.
ü 25 metrekare veya daha fazla ısıtma yüzeyi olan buhar kazanları, ayrı
sistemdeçalışan en az iki tertibatla beslenecek ve bunlardan biri, enjektör
tipi veya buhar türbinlipompa olacaktır. Isıtma yüzeyi 25 metrekareden az olan
kazanlar, tekniğe uygun şekildebeslenecektir.
ü Alçak basınçlı buhar ve sıcak su kazanlarında, basınç 0, 5 atü ve
sıcaklık ise 110 0Cgeçmeyecektir.
ü Alçak basınçlı buhar kazanı ile sıcak su kazanlarına otomatik yakıt
verildiği hallerde,kazan basıncının 1 kg/cm2 (bir atmosferin)
üzerine çıkmasını önleyecekve yakıtı kesecek bir tertibat bulunacaktır.
ü Gaz, kömür tozu ve akaryakıtla otomatik çalışan sıcak su kazanlarında
sıcaklığın 120 0C nin üstüne çıkmasını önleyecek bir termostat
bulunacaktır.
ü Basınçlı kaplar üzerinde, emniyet supabı, boşaltma vanası, manometre vetermometre
gibi kontrol cihazları bulunacaktır. Paralel çalışan basınçlı, kapların, giriş,
çıkış,boşaltma ve blöf vanaları ayrı ayrı işaretlenmiş olacaktır. Emniyet
supapları basınçlı kaplarınen çok kullanma basıncına göre ayarlanacak ve bu
basıncın onda biri oranında bir basınçartışında açılacak özellikte olacaktır.
ü Soğutma tanklarının kapasitesi 140 litreyi veboru çapı 15 santimetreyi
geçtiği hallerde, soğutma tanklarında en az iki adet basınç ayarvanası
bulunacak, bunlardan bir tanesi kırılabilir cinsten olacaktır.
ü Soğutma tanklarınınkapasitesi 140 litreden az olduğu hallerde, soğutma
tanklarında bir basınç ayar vanası veyakırılabilen cinsten güvenlik tertibatı
bulunacaktır
ü Kompresörlerin her kademesinde basınç deneyi, okademede müsaade edilen
en yüksek basıncının 1, 5 katı ile yapılacaktır
ü Kompresörler üzerine aşağıdaki bilgiler yazılı bir plaka, imalatçı
firmatarafından konacaktır.
·
İmalatçı firmanın adı,
·
Yapıldığı yıl,
·
En yüksek çalışma basıncı,
·
Kompresörün sıkıştırdığı gazın cinsi ve
miktarı,
ü Sabit kompresörlerin depoları, patlamalara karşı dayanıklı bir
bölmedeolacak, seyyar kompresörler, çalışan işçilerden en az 10 metre
uzaklıkta veya dayanıklı birbölme içinde bulunacaktır.
ü Alüminyum gövdeli basit basınçlı kaplarda max. Sıcaklık 1000 C
Çelik gövdeli basit basınçlı kaplarda max. Sıcaklık
3000 C