28 Nisan 2013 Pazar

MADEN İSG


MADEN İSG

          Açık İşletme, yerüstündeki işletmeleri,

          Alçak gerilim, 42 – 100 volt arasındaki gerilimleri,

          Alev sızdırmaz (antigrizüto) aygıt, içine girebilecek grizunun patlaması halinde, hasara uğramaksızın, alevin sızmasını ve ortamdaki grizu veya kömür tozunun tutuşmasını ya da patlamasını önleyecek şekilde yapılmış aygıtı,

          Askıya almak, bir kademenin hazırlanmasından sonra kendi ağırlığıyla göçmesini sağlamak üzere altının boşaltılmasını,

          Ateşleme, kazı işlerinde deliklere doldurulmuş olan patlayıcı maddelerin patlatılmasını,

          Ateşleyici (barutçu), Patlayıcı madde kullanılması koşullarını yerine getirmek üzere, yeterlik belgesine sahip, en az ilkokul mezunu kişiyi,

          Ayak, maden içerisinde iki galeri arasında cephe halinde üretim yapılan yeri,

          Baca, maden içerisinden sürülen galeriyi,

          Başaşağı (desandre), yeraltında başaşağı sürülen eğimli yolları,

          Baraj, yeraltında yangın, su, zararlı gaz ve diğer tehlikeleri önleyici engelleri,

          Bür, yerüstüyle bağlantısı olmayan kuyuyu,

          Cep, galeri, varagel ve vinç dip ve başlarıyla ara katlarında ve ızgaralarda görevli işçilerin ve ateşleme görevlilerinin korunmaları amacıyla serbestçe sığınabilecekleri biçimde yapılan yuvaları,

          Çatlak (kavlak), ana kütleden ayrılmış, her an düşebilecek parçaları,

          Çatlak (kavlak) sökümü, bir kademenin kazı işlerinin devamı sırasında ana kitleden ayrılmış, düşebilecek durumdaki parçaların temizlenmesini,

          Daimi nezaretçi, fenni nezaretçinin emir ve talimatı altında görev yapan ve Maden Kanununun 82 inci maddesine göre atanmış kimseyi,

          Dekapaj, kazısı yapılacak maden ve taş kitlesi veya tabakasının üzerini kaplayan örtü tabakasının kaldırılmasını,

          Dolgu (ramble), yeraltında açılan boşlukların dolgu malzemesiyle doldurulmasını,

          Fenni nezaretçi, işçi sağlığı ve iş güvenliği gereklerinin yerine getirilmesinden ve işletmenin teknik esaslar çerçevesinde çalıştırılmasından sorumlu, maden mevzuatına göre görevlendirilmiş maden mühendisini veya maden yüksek mühendisini,

          Grizu, metanın havayla karışımını,

          Hava köprüsü (krosing), bir hava akımının diğer bir hava akımı yoluna karışmadan belirlenmiş doğrultuda gitmesini sağlayan geçidi,

          Kademe, açık işletmelerde belirli aralık, kot ve eğimlerle meydana getirilen basamak şeklindeki çalışma yerlerini,

          Karakol, vinç ve varagel baş ve diplerinde kurulan koruyucu düzeni,

          Karo, maden işletmeleri için gerekli hizmetlerin yapıldığı yerüstü tesislerinin bulunduğu alanı,

          Kendiliğinden emniyetli aygıt, içinde normal çalışması sırasında meydana gelebilecek herhangi bir ark veya kıvılcımın ortamda bulunan yanıcı gaz veya buharları patlatmayacağı biçimde yapılmış aygıtı,

          Küçük gerilim, 42 volta kadar olan gerilimleri,

          Lağım, taş içerisinde sürülen galeriyi,

          Molet, kuyularda vinç halatını yönlendiren özel makarayı,

          Nefeslik, ocak havasının giriş ve çıkış yolunu,

          Nezaretçi, fenni nezaretçi tarafından gerekli görülen işleri yürütmek veya bunları gözetim altında bulundurmak üzere yazılı olarak görevlendirilen, gerekli deneyim ve teknik bilgiye sahip, en az ilkokul mezunu kişiyi,

          Paraşüt, asansörlerde, çekme halatının kopması halinde kafesin düşmesini önleyecek düzeni,

          Potkabaç, kazı işlemini kolaylaştırmak amacıyla alında derinlemesine açılan boşluğu,

          Rekup, ana galeriden maden yatağını kesme amacıyla sürülen ikincil galerileri,

          Röset, kuyu ve başaşağıların (desandre) dip ve başlarının katlardaki yatay yollarla olan bağlantı yerlerini,

          Sıkılama, lağım deliklerine patlayıcı madde konulduktan sonra kalan boşluğun gerektiği biçimde doldurulmasını,

          Şev, kademe alın ve yüzlerindeki eğimi,

          Şövelman, kuyu ağzındaki asansör kulesini,

          Topuk, yer altı işlemleriyle açık işletmelerde güvenlik için bulunan maden kısımlarını,

          Varagel, dolu araba aşağıya inerken boş arabanın yukarıya çıkmasını sağlayan ve karşılıklı ağırlık esasına göre, eğimli düzey üzerinde fren ve halat kullanılarak yapılan taşıma yerini,

          Yüksek gerilim, 1000 voltun üstündeki gerilimleri

          Kuyu ile nakliyat yapılan ocaklarda iki kuyu arasında en az 30  m.LikTOPUK bırakılmalı,

          Ana nakliyat yolları, nakliyat sistemine uygun boyutlarda, % 0.5'i geçmeyen eğimde DÜZGÜN KESİTLİ ve mümkün olduğunca düz doğrultuda ocak veya ocak bölümlerinin ömrüne yetecek  sağlamlıkta olmalı,

          Ana nakliyat yolları en az 180 cm. Yükseklikte olmalı ve araçlarla galeri yan duvarlarının birisi arasında en az 60 cm.likYAYA YOLUbırakılmalı,

          Ana nakliyat yolunda her 50 m. de bir en az 2 işçinin sığabileceği SIĞINMA CEPLERİyapılmalı, cepler beyaza boyanmalı veya kireçle BADANA edilmeli,

          İşçilerin gidiş gelişlerine izin verilen ve eğimleri 25 – 45 derece arasında olan yollarda zemine MERDİVENveya BASAMAK, yan duvara ise TUTAMAKlar yapılmalı, eğimin 45 dereceyi geçtiği yollarda, merdiven ve her 25 m. De bir DİNLENME SAHANLIĞIyapılması zorunludur.

          Su geliri olan yollarda kenara KANAL yapılmalı, bu kanallar uygun yerlere yapılacak su ceplerine yönlendirilmeli, ceplerde biriktirilen sular pompalarla dışarı atılmalı, böylece yolların TEMİZ VE KURU  kalması sağlanmalıdır

          Mekanik taşıma sistemi SAĞLAM yapılmış olmalı ve haftada en az bir kez denetlenerek GÜVENLİ bir biçimde bulunması sağlanmalıdır. 

          Katardaki vagonlar birbirine EMNİYET HALATIile bağlanmalı,

          Son vagonun arkasına ŞEYTAN AYAĞItakılmalı

          Vagon kaçmasını önlemek için ocak ağzına KARAKOL(yaylı kapı) yapılmalı,

          Kuyu kafeslerine PARAŞÜT düzeni yapılmalı,

          Vagonlar ve halatın zarar görmemesi için gerekli yerlere makara konulmalı

          Vinç ve varagellerin dip ve başlarıyla ara katlar arasında yönergeye uygun işaretler vermeye yarayacak özel bir İŞARETLEŞME DÜZENİ bulundurulur.

          Vinççi ile haberleşmeden nakliyata başlanmaz.

          TAHKİMAT ;Maden ocağını teşkil eden galeri, kuyu ve üretim yerlerini mal ve can emniyeti bakımından çalışılabilinir duruma sokmak ve çalışılabilir durumda tutmak için yerine göre ağaç, demir ve beton kullanılarak yapılan takviye, iksa, destek düzeni

          Tahkimatın onarımı, değiştirilmesi, ileri alınması ve sökülmesi sırasında, parça düşmelerini önleyecek özel önlemler alınmalı, tahkimat, teknik nezaretçinin, işin özelliğine göre belirleyeceği esasları kapsayan YÖNERGEye uygun olarak yapılmalıdır.

          basamak şev açısı sağlam arazide 60 derece, çöküntülü ve çürük arazide, kum, çakıl ve dere tortularının olduğu yerlerde 45 derece, kaygan ve sulu arazilerde 30 dereceden fazla olmamalı

          basamak genişliği üretim makinelerinin ve taşıma araçlarının güvenli çalışacağı genişlikte olmalı

          basamak yüksekliği; kazının, el ile yapıldığı işletmelerde 3 m.yi, makinelerle yapıldığı işletmelerde makinenin boomyüksekliğini  geçmemeli

          basamak diplerinde işçi bulunmamalı, patlayıcı madde ve sandıkları konmamalı

          kazı ya da lağımlarla oyularak, kademe alınlarının askıya alınması ve göçertilmesi (ters ıskarpa yapılması) önlenmeli

          manevra alanında hiç kimse bulunmamalı

          kademenin altını oyarak üstüne göçertmek -ters  ıskarpa yapmak- yasak ve çok tehlikelidir

          yüksekliği 5 m. ve eğimi 30 dereceden çok olan şevlerde, kavlak sökümü vb. çalışmalarda işçilere emniyet kemeri ile baret, emniyet ayakkabısı vb. gibi kişisel koruyucular verilip kullandırılmalı

          bunkerlerin önünde araç kaçmasını önlemek için en az 40 cm. yükseklikte beton set ile üzerinde işçi düşmesini önleyecek ızgara olmalı

          kapsüllerle diğer patlayıcı maddeler, aynı kap içinde bir arada bulundurulamaz ve taşınamaz; ancak, ayrı bölmelerde olmak şartıyla ateşleyicilerin taşıdıkları sandıklarda bir arada taşınabilirler.

          kullanılmak üzere dağıtılmış bulunan patlayıcı maddeler, ancak, ateşleyiciler veya fenni nezaretçilerce görevlendirilmiş kişiler tarafından, ateşleyici gözetiminde, özel sandıklar içinde taşınır. sandıklar tahtadan veya bu işe elverişli yalıtkan malzemeden yapılmış olacak ve özel kilit düzeni bulunacaktır. bunların içine başka bir madde konulamaz.

          ateşleyici, manyeto ve sandıkların anahtarlarını kendi üzerinde bulundurur.          

          bir kişinin taşıyabileceği patlayıcı madde miktarı, 10 kilogramı geçemez

          ateşleyiciler, bir tüketim defteri tutmak ve her ateşlemeden sonra kullandıkları patlayıcı maddeleri bu deftere yazmak zorundadırlar

          kapsüller, kartuşlara, ateşleme yapılacağı sırada yerleştirilir ve lağım delikleri ancak, ateşlenecekleri zaman doldurulur

          fitille yapılan ateşlemede aynı anda  en fazla 5 adet delik ateşlenebilir

          lağım deliğinde patlamamış patlayıcı maddenin kaldığı veya bundan kuşkulanıldığı takdirde, elektrikle ateşlemede en az 5 dakika, fitil vb, ile ateşlemede en az bir saat geçmeden ateşleme alanına kimse giremez.

          tüm yeraltı çalışmalarında, ocak içinde, işçilerin kolay ulaşabileceği  birbirinden bağımsız ve güvenli yapıda en az iki ayrı yoldan (nefeslik) yer üstüne bağlantı yapılmalı, bunlardan biri nakliyat (acil hallerde kaçış) ve hava giriş, diğeri hava dönüş yolu olarak kullanılmalı, iki yol arasında 30 m. topuk bırakılmalıdır

          havasında

·         % 19'dan az   oksijen,

·         % 2'den çok   metan,   

·         % 0,5'den çok    co2,

·         % 0.005’ (50 ppm)den çok  COve diğer tehlikeli gazlar bulunan yerlerde  çalışma yapılmamalıdır.

          aydınlatma şebekelerinde, gerilim, 250 voltu geçmeyecektir

          fenni nezaretçi gözetiminde en az 25 metre boyunda kontrol sondajları yapılır.

          sondaj deliklerinde, grizu veya diğer zararlı gazların varlığı anlaşılırsa iş durdurulur; işçiler söz konusu yeri terk ederler; giriş yeri kapatılır, durum yetkililere derhal bildirilir.

          grizulu ocaklarda açık alev yasağı uygulanır, karpit lambası kullandırılmaz.sadece izin verilen tipte dinamit kullanılır,

          erken uyarı sistemi kurulur,

          çalışma süresince tüm işçilerin yanında karbonmonoksit maskesi bulundurulur

          metan % 1’i geçtiğinde, bu oran, % 1 in altına düşünceye kadar, aralıksız ölçüm  yapılır.

          tümantigrizu cihazların yılda bir kez yetkili kuruma kontrolleri yaptırılır.

          şahsi aydınlatmalar akülü lambalarla yapılır.

          genel havasındaki metan oranı % 1,5’ u geçen yerlerdeki iletkenlerin ve elektrikli aygıtların gerilimi derhal kesilir ve koşullar düzelmedikçe yeniden verilmez.

          ocaklarda çalışan işçilerin, 10 kişiden az olmamak üzere, en az % 3 ü, gerektiğinde kurtarma işinde görevlendirilmek üzere, önceden eğitilmelidir
ocakta çalışan işçilerin, 3 kişiden az olmamak üzere, en az % 5'i ilk yardım kurslarında yetiştirilir

KİMYASAL RİSK FAKTÖRLERİ


KİMYASAL RİSK FAKTÖRLERİ

ü  PATLAYICI MADDE (E): Atmosferik oksijen olmadan da ani gaz yayılımı ile ekzotermik reaksiyon verebilen ve/veya kısmen kapatıldığında ısınma ile kendiliğinden patlayan veya belirlenmiş test koşullarında patlayan, çabucak parlayan katı, sıvı, macunumsu, jelatinimsi haldeki maddelerdir.

ü  Oksitleyici madde (O) : Özellikle yanıcı maddelerle olmak üzere diğer maddeler ile de temasında önemli ölçüde ekzotermik reaksiyona neden olan maddelerdir

ü  Çok kolay alevlenir madde (F+) : 0 °C’den düşük parlama noktası ve 35 °C’den düşük kaynama noktasına sahip sıvı haldeki maddeler ile oda sıcaklığında ve basıncı altında hava ile temasında yanabilen, gaz haldeki maddelerdir.

ü  Kolay alevlenir madde (F) :

            a) Enerji uygulaması olmadan, ortam sıcaklığında hava ile temasında ısınabilen ve sonuç olarak alevlenen,

            b) Ateş kaynağı ile kısa süreli temasta kendiliğinden yanabilen ve ateş kaynağının uzaklaştırılmasından sonra da yanmaya devam eden katı haldeki,

            c) Parlama noktası 21 0C 'nin altında olan sıvı haldeki,

            d) Su veya nemli hava ile temasında, tehlikeli miktarda, çok kolay alevlenir gaz yayan maddelerdir.

ü  Alevlenir madde (F) : Parlama noktası 21 0C - 55 0C arasında olan sıvı haldeki maddelerdir.

ü  Çok toksik madde (T+) : Çok az miktarlarda solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deri yoluyla emildiğinde insan sağlığı üzerinde akut veya kronik hasarlara veya ölüme neden olan maddelerdir.

ü  Toksik madde (T)  : Az miktarlarda solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deri yoluyla emildiğinde insan sağlığı üzerinde akut veya kronik hasarlara veya ölüme neden olan maddelerdir.

ü  Zararlı madde (Xn) : Solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deri yoluyla emildiğinde insan sağlığı üzerinde akut veya kronik hasarlara veya ölüme neden olan maddelerdir.

ü  Aşındırıcı madde (C) : Canlı doku ile temasında, dokunun tahribatına neden olabilen maddelerdir.

ü  Tahriş edici madde (Xi) : Mukoza veya cilt ile direkt olarak ani, uzun süreli veya tekrarlanan temasında lokaleritem, eskar veya ödem oluşumuna neden olabilen, aşındırıcı olarak sınıflandırılmayan maddelerdir.

ü  Kanserojen madde : Solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deriye nüfuz ettiğinde kanser oluşumuna neden olan veya kanser oluşumunu hızlandıran maddelerdir.

·         Kategori 1;İnsan için Kanserojen Olduğu Bilinen Maddeler.

·         Kategori 2 ;İnsan için Kanserojen Sayılabilen Maddeler

·         Kategori 3 ;İnsandaKanserojenik Etki Potansiyeli Olan Fakat VerilerinYetersiz Olduğu  Maddeler

ü  Mutajenmadde : Solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deriye nüfuz ettiğinde kalıtımsal genetik hasarlara yol açabilen veya bu etkinin oluşumunu hızlandıran maddelerdir.

ü  Üreme için toksikmadde : Solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deriye nüfuz ettiğinde erkek ve dişilerin üreme fonksiyon ve kapasitelerini azaltan ve/veya doğacak çocuğu etkileyecek kalıtımsal olmayan olumsuz etkileri meydana getiren veya olumsuz etkilerin oluşumunu hızlandıran maddelerdir.

ü  Çevre için tehlikeli madde (N): Çevre ortamına girdiğinde çevrenin bir veya birkaç unsuru için hemen veya sonradan kısa veya uzun süreli tehlikeler gösteren maddelerdir.

ü  Tehlike: Birkimyasalmaddeninyapısalözelliğinedeniylezararvermepotansiyelidir.

ü  Risk:Kimyasalmaddeninzararvermepotansiyelininçalışmave/veyamaruziyetkoşullarındaortayaçıkmasıolasılığıdır.

ü  Akut: Birkimyasalmaddeninetkisininaniveyaçokkısasüredegelişmesidir

ü  Kronik: Birkimyasalmaddeninetkisinintekrarlananmaruziyetlersonucundauzundönemdegelişmesidir

ü  Limit değerler konusunda yaygın olarak, “eşik sınır değer(ESD)” ve “müsade edilen azami konsantrasyon(MAK değer)” kullanılmaktadır.

·         ESD kavramı, zaman ağırlıklı ortalama değerdir.

·         MAK değer kavramı ise, daha çok toksik etkisi olan maddeler için uygun olan bu kavram, etkenin hiç bir zaman aşmaması gereken bir düzeye işaret eder.  Bu düzey aşılırsa hemen akut şeklinde bir zararlı etki meydana gelir

ü  EINECS   :  Kimyasal maddelerin Avrupa envanteri.

ü  CAS        :  Kimyasal maddelerin servis kayıt numarası.

ü  TWA       :  8 saatlik referans zaman dilimine göre ölçülen veya hesaplanan zaman ağırlıklı ortalama.

ü  STEL       :  Başka bir süre belirtilmedikçe, 15 dakikalık sürede maruz kalınan, aşılmaması gereken limit değer.

ü  mg/m3        : 20OC sıcaklıkta ve 101,3 KPa. (760 mm cıva basıncı)   basınçtaki  1 m3  havada bulunan maddenin miligramcinsinden miktarı.

ü   ppm          : 1 m3  havada bulunan maddenin mililitre cinsinden miktarı (ml/m3).

PARPATA GÖRE KİMYASALLARIN SINIFLANDIRILMASI

I-PARLAYICI PATLAYICI VE TEHLİKELİ MADDELER

ü  1-A- Sıvılaştırılmış Petrol Gazları

ü  1-B- Parlayıcı Katı Maddeler (Magnezyum ve benzeri Parlayıcı katı maddeler ve Alaşımları)

ü  1-C- Parlayıcı Patlayıcı Maddeler (Nitroselüloz, Selüloit ve benzeri Parlayıcı Patlayıcı Maddeler)

ü  1-Ç- Karpit (Kalsiyum Karbür) ve Asetilen

ü  1-D- Uçucu, Parlayıcı sıvılarla hazırlanan tabanca boyaları

ü  1-E- Un, yem benzeri maddeler,

ü  1-F- Nişasta ve benzeri maddeler

II-SICAK VE SOĞUK KOROZİF MADDELER

ü  II-A- Nitrik asit, Sülfürik asit, Hidroklorik asit,

ü  II-B- NaOH, KOH, Ca(OH)2 vs (Sodyum hidroksit, Potasyum hidroksit, Kalsiyum hidroksit)

ü  II-C- Hidroflorikasit,

ü  II-Ç- Katı Karbondioksit (kurubuz),

III-ZEHİRLEYİCİ, TAHRİŞ EDİCİ

ü  III-A- Kurşun ve Kurşun Alaşımları veya Kurşun Bileşikleri,

ü  III-B- Fosfor ve Bileşikleri,

ü  III-C- Zehirleyici, tahriş edici ve zararlı katı veya sıvı haldeki maddeler,

ü  III-Ç- Zehirleyici, tahriş edici ve zararlı sıvı veya gaz haldeki maddeler.

ü  III-D- Maden kömürü katranından elde edilen aromatik hidrokarbonlar  (Benzen, Naftalin, Antrasen) ve Türevleri (Toluen, Ksilen, Fenol,  Krezol) ve benzerleri,

ü  III-E- Zehirleyici, tahriş edici ve zararlı sıvı veya gaz haldeki bir kısım maddeler,

ü  III-F- Hayvansal ve bitkisel maddeler.

 

·         Asbestli çalışmalarda  TWA  0.1 lif/cm3 değeri aşılmayacak

·         Numune alma süresi, ölçüm veya zaman ağırlıklı hesaplama ile 8 saatlik çalışma süresinde (bir vardiya) işçinin maruziyetini belirleyecek şekilde olacaktır.

·         Lif sayımı, faz-kontrast mikroskobu (PCM) kullanılarak Dünya Sağlık Teşkilatı’nın 1997 tarihinde tavsiye ettiği metotla veya eşdeğer sonuçları veren başka bir metotla yapılacaktır

·         Havadaki asbestin ölçülmesinde, uzunluğu 5 mikrondan daha büyük, eni 3 mikrondan daha küçük ve boyu eninin 3 katından büyük olan lifler hesaba katılacaktır.

 

KİMYASAL MADDE ETKİLEŞMELERİ

ü  BAĞIMSIZ ETKİ ;vücuda alınan her kimyasal birbirinden tamamen bağımsız fizyolojik etkide bulunabilir

ü  ANTAGONİZMA ;bir kimyasal maddenin etkisi diğeri tarafından ortadan kaldırılabilir. (1+1=0).

ü  SİNERJİK ETKİ ;kimyasallar aynı organda aynı yönde ve aynı şekilde etki edebilirler.

ü  ADDİTİF ETKİ ;organizmaya giren ve aynı yönde etki gösteren 2 kimyasal madde toplu etkisi bunların bir birlerinden ayrı iken gösterdikleri toksikolojik etkinin toplamına eşittir (1+1=2)

ü  POTANSİYALİZASYON; bir kimyasal madde diğerinin etkisini arttırır. böylece birinci madde potansiyatör olarak etki eder ve toplam etkide her iki kimyasalın kendi etkilerinin toplamından fazladır (1+1=4) bazı durumlarda bir madde tek başına zarara sebep olmaz, ama başka bir kimyasal maddenin toksik etkisini indükleyebilir (0+1=3)

·         Yanabilir maddeler ile oksitleyici maddelerin birlikte depolanmasına izin verilmez

·         Zehirli ve Çok Zehirli Maddelerin  Oksitleyici Maddelerle,

·         Zehirli, Çok Zehirli ve Oksitleyici MaddelerinParlayıcı Maddelerle ,

·         Zehirli, Çok Zehirli ve Oksitleyici Maddelerin Peroksitler, Suyla temas edince parlayıcı gaz çıkaran maddeler, Basınçlı Gazlar, Dondurulmuş Sıvı Gazlar, Amonyumnitrat Gübrelerle bir arada depolanması sakıncalıdır

·         Yakıcı, yanıcı, zehirli, çok zehirli veya oksitleyici maddelerin kırılabilir kaplarının ambalajları sadece 40 cm yüksekliğe kadar depolanabilir

·         Yakıcı, yanıcı, zehirli, çok zehirli veya oksitleyici maddelerin diğer kapları 150 cm’den fazla yükseklikten düşmeyecek şekilde depolanmalıdır

·         İstif yeri ana yollar ve bunlara dik yönde tali yollara ayrılmalı, İstifler arasında ara yollar bulunmalı, Yolların genişliği ve yapıları, taşıma işlerinde kullanılan araçlara uygun olmalı,

·         Genel olarak ana yollar 6 m, tali yollar 2 m, ara yollar 1 m olmalıdır.