İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU TASARISI TASLAĞI

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU TASARISI TASLAĞI TBMM’YE SUNULDU

Yıllardır sözü edilen İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Tasarısı TBMM’ye sunuldu. Bu yazıda

tasarı hakkında teknik bilgiler yer almakta.

İŞ SAĞLIĞI GÜVENLİĞİ İLK KEZ AYRI BİR YASA OLARAK DÜZENLENİYOR

İş Sağlığı ve güvenliğine ilişkin hususlar şimdiye kadar İş Kanunu içerisinde yer alırken, tasarı

yasalaştığında ayrı bir yasa içerisinde düzenlenmiş olacak.

TASARI TÜM ÇALIŞANLARI KAPSIYOR

İş Kanununda yer alan iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin hususlar yalnızca işçiler ve çırak ve

stajyerleri kapsarken, taslak memur-sözleşmeli personel dahil tüm çalışanları (Türk Silahlı

Kuvvetlerinin, genel kolluk kuvvetlerinin ve milli istihbarat teşkilatının eğitim, operasyon,

tatbikat ve benzeri kendine özgü faaliyetleri, Afet ve acil durum birimlerinin müdahale

faaliyetleri, Ev Hizmetleri, Çalışan istihdam etmeksizin kendi nam ve hesabına mal ve hizmet

üretimi yapanlar hariç) kapsıyor.

ON VEYA DAHA AZ SAYIDA İŞÇİ ÇALIŞTIRILAN

İŞYERLERİNE YÖNELİK DESTEKLEYİCİ TEDBİRLER ALINABİLECEK

Tasarıya göre Bakanlık, kamu kurum ve kuruluşları hariç olmak üzere ondan az çalışanı

bulunan çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerine yönelik olarak bu maddenin uygulanmasında;

destekleyici ve kolaylaştırıcı nitelikte özel düzenleme yapma yetkisinde olacak.

Bakanlar Kurulu destekleyici tedbirleri, az tehlikeli ve tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerine

yaygınlaştırmakta yetkili olacak.

İŞYERLERİNİN TEHLİKE SINIFLARINA AYRILMASI

TEHLİKE SINIFINA GÖRE A-B-C SERTİFİKA SINIFLARINDA

UZMAN ÇALIŞTIRILMASI UYGULAMASI SÜRECEK

Tasarıya göre, İşveren; mesleki risklerin önlenmesi ve bu risklerden korunmaya yönelik

çalışmaları da kapsayacak iş sağlığı ve güvenliği hizmetini sunmak için çok tehlikeli sınıfta

yer alan işyerinde (A) sınıfı, tehlikeli sınıfta yer alan işyerinde en az (B) sınıfı, az tehlikeli

sınıfta yer alan işyerinde en az (C) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı ile bütün tehlike

sınıflarında yer alan işyerlerinde işyeri hekimi görevlendirmekle yükümlü olacak. Ayrıca

işyeri hekimi dışındaki diğer sağlık personeli görevlendirilecek, bünyesinde bu vasıflara sahip

personel bulunmayan işyerleri, bu hizmetin tamamını veya bir kısmını ortak sağlık ve

güvenlik birimlerinden hizmet alarak yerine getirebilecek.

İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI VE İŞYERİ HEKİMLERİNİN YANINDA

DİĞER SAĞLIK PERSONELİ DE ÇSGB TARAFINDAN BELGELENDİRİLECEK

İşyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi dışındaki diğer sağlık personelinin

nitelikleri, görevlendirilmeleri, görev, yetki ve sorumlulukları, çalışma süre ve şartları,

görevlerini nasıl yürütecekleri, eğitimleri ve belgelendirilmeleri, unvanlarına göre kimlerin

hangi sınıf belge alabilecekleri, sahip oldukları belgelere göre hangi işyerlerinde görev

alabilecekleri; eğitim kurumlarının yetkilendirilmeleri, işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve

işyeri hekimi dışındaki diğer sağlık personeli eğitim programlarının ve bu programlarda görev

alacak eğiticilerin niteliklerinin belirlenmesi ve belgelendirilmeleri, eğitimlerin sonunda

yapılacak sınavlar ve düzenlenecek belgeler ile belgelendirme ve yetkilendirme bedelleri, ile

ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle düzenlenecek.

İŞVERENLER İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI VE İŞYERİ HEKİMİNİN ÖNERİLERİNİ

YERİNE GETİRMEK ZORUNDA

Tasarıya göre, işveren veya işveren vekili, görevlendirdiği kişi veya hizmet aldığı kuruluşlar

tarafından iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili mevzuata uygun olan ve yazılı olarak beyan edilen

tedbirleri yerine getirmekle yükümlü olacak.

MÜHENDİS, MİMAR VE TEKNİK ELEMANLAR

İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI BELGESİ ALABİLECEK

Tasarıya göre, mühendis, mimar ve teknik elemanlar, çıkarılacak yönetmelikle belirlenen

şartları sağlamaları ve kriterlere uymaları koşuluyla Bakanlıkça düzenlenecek iş güvenliği

uzmanlığı belgesini alabilecekler.

Ancak tasarıda iş güvenliği uzmanı tanımında iş güvenliği uzmanlığı daha önceki uygulamalarda

olduğu gibi “mühendis” ve “teknik eleman” ile sınırlı tutulmamış. Tasarıda iş güvenliği uzmanı;

“İş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş ve iş

güvenliği uzmanlığı belgesine sahip kişi” olarak tanımlanmış.

Teknik eleman tanımı ise eski uygulamalarda olduğu gibi; “Teknik öğretmen, fizikçi ve

kimyager unvanına sahip olanlar ile üniversitelerin iş sağlığı ve güvenliği programı mezunları”

şeklinde tanımlanmış.

SAĞLIK VE GÜVENLİK DESTEK ELEMANI KAVRAMI GETİRİLİYOR

Tasarıda, Sağlık ve güvenlik destek elemanı kavramı getirilmiş ve şu şekilde tanımlanmıştır;

“Asli görevinin yanında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili önleme, koruma, tahliye, yangınla

mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda özel olarak görevlendirilmiş uygun donanım ve

yeterli eğitime sahip kişi”

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ÇALIŞAN TEMSİLCİSİ

YASAL TANIMA KAVUŞTURULUYOR

Daha önceki mevzuatta; “çalına temsilcisi”, “işçi temsilcisi”, “sağlık güvenlik işç temsilcisi”

vb şekilde kullanılan çalışan temsilcisi, yasal tanıma kavuşturuluyor ve şu şekilde

tanımlanıyor;

“İş sağlığı ve güvenliği çalışan temsilcisi: İşyerinde iş sağlığı ve güvenliği konularında

çalışanları temsil etmeye yetkili çalışan”

İŞYERİ HEKİMİ VE İŞ GÜVENLİĞİ UZMANININ

İŞYERİNDE TAM SÜRELİ ÇALIŞMASININ GEREKMESİ HALİNDE

İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMİ KURULACAK

Daha önceki uygulamalarda, işyerinde hekim, uzman çalıştırılma şartının bulunması halinde

işyeri sağlık güvenli birimi kurulması zorunluluğu bulunuyorken tasarı ile, bu zorunluluk

işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanının tam süreli istihdam edilmesi halinde yerine

getirilecek.

İŞVEREN NİTELİKLERİ UYUYORSA

İŞYERİNDE İŞ SAĞLIĞI GÜVENLİĞİ HİZMETLERİNİ

KENDİSİ YERİNE GETİREBİLECEK

İşveren, Yönetmelikte belirtilen niteliklere ve gerekli belgeye sahip olması halinde tehlike

sınıfı ve çalışan sayısı dikkate alınarak, iş güvenliği uzmanlığı ya da işyeri hekimliği

görevlerinin kendisi üstlenebilecek.

KAMU KURUMLARINDAKİ

İŞYERİ HEKİMİ VE İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI EK ÖDEME ALACAK

Tasarıya göre; “ Kamu kurum ve kuruluşlarında ilgili mevzuata göre çalıştırılan işyeri hekimi

veya iş güvenliği uzmanı olma niteliğini haiz personel, gerekli belgeye sahip olmaları şartıyla

asli görevlerinin yanında, belirlenen çalışma süresine riayet ederek çalışmakta oldukları

kurumda veya ilgili personelin muvafakatı ve üst yöneticinin onayı ile diğer kamu kurum ve

kuruluşlarında görevlendirilebilirler. Bu şekilde görevlendirilecek personele görev yaptığı her

saat için 150 gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı tutarında ilave ödeme

yapılır. İlave ödeme damga vergisi hariç herhangi bir kesintiye uğratılmaz. Bu durumdaki

görevlendirmeye ilişkin ilave ödemelerde günlük mesai saatlerine bağlı kalmak kaydıyla aylık

toplam 80 saatten fazla olan görevlendirmeler dikkate alınmaz.”

İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLARI VE İŞYERİ HEKİMLERİ

İHMALLERİNDE İŞVERENLERE KARŞI SORUMLU OLACAKLAR

Tasarıya göre; “Hizmet sunan kuruluşlar ile işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanları, iş sağlığı

ve güvenliği risklerinin önlenmesi, koruyucu ve önleyici hizmetlerin yürütülmesindeki

ihmallerinden dolayı, hizmet sundukları işverene karşı sorumlu” olacaklar.

CİDDİ VE YAKIN TEHLİKE İLE KARŞI KARŞIYA KALAN ÇALIŞANLARIN

ÇALIŞMAKTAN KAÇINMA HAKKI VAR

Tasarıya göre; “Ciddi ve yakın tehlike ile karşı karşıya kalan çalışanlar iş sağlığı ve güvenliği

kuruluna, kurulun zorunlu olmadığı işyerlerinde ise işveren veya işveren vekiline başvurarak

durumun tespit edilmesini ve gerekli tedbirlerin alınmasına karar verilmesini talep edebilir.

Kurul kararını acilen toplanarak, işveren veya işveren vekili ise kararını derhal verir ve

durumu tutanakla tespit eder. Karar, çalışana ve iş sağlığı ve güvenliği çalışan temsilcisine

yazılı olarak bildirilir.”

ULUSAL İSG KONSEYİ

Tasarıda, “Ülke genelinde iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili politika ve stratejilerin belirlenmesi

için tavsiyelerde bulunmak üzere Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi kurulmuştur.”

Hükmü yer almakta.

İŞ SAĞLIĞI GÜVENLİĞİ KURULU

Tasarıda iş sağlığı güvenliği kuruluna ilişkin olarak aşağıda belirtilen hükümler yer almakta;

(1) İşveren, 50 ve daha fazla çalışanın bulunduğu, altı aydan fazla sürekli işlerin yapıldığı

işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği kurulu kurmak ve kurul tarafından iş sağlığı ve

güvenliği mevzuatına uygun olarak alınan kararları uygulamakla yükümlüdür.

(2) Asıl işveren-alt işveren ilişkisi bulunan ve alt işverenin aldığı işin altı aydan fazla sürdüğü

hallerde, asıl işveren ve alt işverenin her birinin çalışan sayısının 50’den az ancak toplam

çalışan sayısının 50’den fazla olması durumunda, iş sağlığı ve güvenliği kurulu asıl işveren ve

alt işveren tarafından birlikte kurulur.

(3) Aynı çalışma alanında birden fazla işverenin bulunması ve bu işverenlerce birden fazla iş

sağlığı ve güvenliği kurulunun oluşturulması halinde işverenler, birbirlerinin çalışmalarını

etkileyebilecek kurul kararları hakkında diğer işverenleri bilgilendirirler.

(4) Aralarında asıl işveren-alt işveren ilişkisi bulunan ve aynı çalışma ortamında faaliyet

gösteren işverenlerce, birden fazla iş sağlığı ve güvenliği kurulunun oluşturulmasının zorunlu

olduğu hallerde, kurulların faaliyet ve kararlarının birbirlerinin çalışmalarını etkileyebileceği

durumlarda, faaliyetlerin yürütülmesi ve kararların uygulanması konusunda işbirliği ve

koordinasyon asıl işverence sağlanır.

(5) Asıl işveren-alt işveren ilişkisi bulunan ve alt işverenin aldığı işin altı aydan fazla sürdüğü

hallerde alt işverenlerce kurul oluşturma mecburiyetinin bulunduğu ve asıl işverenin çalışan

sayısının 50’den az olduğu durumlarda alt işverenlerce oluşturulacak kurullara asıl işverene

vekâleten yetkili bir temsilci atanarak işbirliği ve koordinasyon asıl işverence sağlanır.

(6) İş sağlığı ve güvenliği kurulunun oluşumu, görev ve yetkileri, çalışma usul ve esasları,

işverene ait birden çok iş sağlığı ve güvenliği kurulu olması halinde bu kurullar arasındaki

koordinasyon sağlanacak.

İDARİ PARA CEZALARI İKİYÜZ TL İLE ONBİN TL ARASINDA

Tasarıya göre, kanun hükümlerine aykırı hareket edilmesi halinde işverenlere yüz TL ile

onbin TL arasında idari para cezası uygulanacak. Tasarıda yer alan bazı idari cezalar şu

şekilde;

İşyerinde işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı görevlendirmeyen işveren veya işveren vekiline

görevlendirmediği her kişi için beşbin Türk Lirası idari para cezası verilir. Aykırılığın devamı

halinde; görevlendirmediği her kişi ve takip eden her ay için aynı miktar idari para cezası

uygulanır.

Risk değerlendirmesi yapmayan veya yaptırmayan işveren veya işveren vekiline üçbin Türk

Lirası idari para cezası verilir. Aykırılığın devamı halinde risk değerlendirmesi yapılmayan her

ay için ceza bir buçuk katı olarak uygulanır.

Bilgilendirilmeyen ve eğitim verilmeyen her bir çalışan için iki yüz Türk Lirası idari para

cezası verilecek.

İş sağlığı ve güvenliği ile iş kazaları ve meslek hastalıkları konularında inceleme ve

araştırmaların yapılmasına engel olan işveren veya işveren vekiline sekiz bin Türk Lirası idari

para cezası verilir.

GEÇİCİ SÜREYLE B SINIFI UZMANLAR ÇOK TEHLİKELİ SINIFTAKİ

İŞYERLERİNDE C SINIFI SERTİFİKAYA SAHİP UZMANLAR

TEHLİKELİ SINIFTAKİ İŞYERLERİNDE GÖREV YAPABİLECEK

Tasarıya göre; “çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde (A) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği

uzmanı görevlendirme yükümlülüğü, bu işyerlerinde Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten

itibaren dört yıl süreyle (B) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi,

tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde ise (B) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı

görevlendirme yükümlülüğü, bu işyerlerinde Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç yıl

süreyle (C) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi kaydıyla yerine

getirilmiş sayılır.”

DAHA ÖNCE ALINMIŞ OLAN İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI

VE İŞYERİ HEKİMLİĞİ BELGELERİ YENİLERİ İLE DEĞİŞTİRİLECEK

Tasarıya göre; Bu Kanunun yayımı tarihinden önce Bakanlıkça verilen işyeri hekimliği ve iş

güvenliği uzmanlığı sertifikası veya belgesi ile Türk Tabipleri Birliği tarafından verilen işyeri

hekimliği sertifikası sahiplerinden belgeleri geçersiz sayılanlar ,mevcut belge veya

sertifikalarını bu Kanunun yayımından itibaren bir yıl içinde Bakanlıkça düzenlenecek belge

ile değiştirmeleri şartıyla bu Kanunla verilen bütün hak ve yetkileri kullanabilirler. Aynı

tarihten önce eğitim kurumlarınca verilen işyeri hekimliği ve iş güvenliği uzmanlığı

eğitimlerini tamamlayanlardan eğitimleri geçersiz sayılanlar ilgili mevzuata göre sınava

girmeye hak kazanırlar. Hak sahiplerinin tespitinde Bakanlık kayıtları esas alınır.

BİRÇOK HÜKÜM 6 AY İLE BİR YIL ARASINDA YÜRÜRLÜĞE KONULACAK

İşverenin genel yükümlülüğü ile İş sağlığı ve güvenliği çalışan temsilcisine ilişkin hükümler 6 ay

sonra,

İş sağlığı ve güvenliği hizmetleri, İşyeri hekimleri ve iş güvenliği uzmanlarının görev, yetki ve

yükümlülükleri, Risk değerlendirmesi, kontrol, ölçüm ve araştırma, Acil durum planları,

yangınla mücadele, kişilerin tahliyesi ve ilk yardım, İş sağlığı ve güvenliğinin koordinasyonu, İş

sağlığı ve güvenliği kurulu, İş sağlığı ve güvenliği yönetmelikleri bir yıl sonra yürürlüğe girecek