SAĞLIK GÖZETİMİ VE MESLEK HASTALIKLARI

SAĞLIK GÖZETİMİ VE MESLEK HASTALIKLARI       

ü  Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) 112 numaralı tavsiye kararına göre,işçi sağlığının amacı;

§  Çalışanların sağlık kapasitelerini en yüksek düzeye çıkarmak,

§  Çalışmanın olumsuz koşulları nedeniyle sağlığın bozulmasını önlemek,

§  Her işçiyi fiziksel ve ruhsal yeteneklerine uygun işlerde çalıştırmak

§  Yapılan iş ile işçi arasında uyum sağlayarak, en az yorgunlukla en uygun verimliliği elde etmektir.

ü  İşyerinde gerçekleştirilen sağlık gözetimi programları; çalışanın korunması,eğitilmesi ve izlenmesini sağlamaktadır.Bu programlar; işe giriş muayeneleri, aralıklı kontrol muayeneleri, zararlı

maddeler tarafından oluşturulan hastalığın erken belirtilerini ve derecesini belirlemek için spesifik testler, tıbbi tedavi ve kapsamlı bir kayıt sistemini içermektedir

ü  Sağlık Muayenelerinin Amaçları ;

·         Meslek hastalıkları ve iş kazalarını önleme

·         İşle ilgili hastalıkları önleme

·         Çalışma ortamındaki sağlık risklerinin diğer çalışanlara yayılımını önleme

·         İşyerindeki tehlikeleri azaltma

·         Sağlığı geliştirme

·         Çevreyi geliştirme

ü  I-İşe Giriş Muayeneleri

• Bir işyerinde çalışacakların işe alınmalarından önce işyeri hekimi tarafından sağlık muayenesinden geçirilmeleri, işe elverişli olanların ve olmayanların ayrılmaları iş sağlığı biliminin temel kurallarındandır

ü  2. Kontrol Muayeneleri

a) Erken kontrol muayeneleri

• İşe giriş muayenesinden sonra en erken muayene yasal prosedürde1 yıl sonra yapılmaktadır. Bazı iş kollarında bu 3 veya 6 ay sonradır.

b) Aralıklı kontrol muayeneleri (Periyodik muayeneler

İşe giriş raporu düzenlenen her çalışana belirli sürelerle sağlık muayeneleri ve gerektiğinde laboratuvar araştırmaları yapılmalıdır. Ağır ve tehlikeli işler kapsamında çalışan tüm işçilerin, İş Kanununun

86. maddesi gereği en az yılda bir kez hekim raporu ile çalışmalarında sakınca olmadığının belirlenmesi gerekmektedir.

c) Özelliği olan çalışanların kontrol muayeneleri

risk grubuna yönelik yapılan kontrollerdir

ü  MESLEK HASTALIĞININ TANIMI

Sigortalının;çalıştırıldığı işin niteliğine göre tekrarlanan bir sebepleveya işin yürütüm şartları yüzünden

uğradığı geçici veya sürekli hastalık, sakatlık veya ruhi arıza halleridir.(5510 SSK)

ü  Dünyada mesleki ve iş ile ilgili hastalıklar arasında ilk sırayı fizikseletkenlerle oluşan hastalıklar (% 40 ile kas-iskelet sistemi hastalıkları)almaktadır.

ü  Türkiye’de ise birinci sırada mesleki solunum sistemi hastalıklarıBulunmaktadır

ü  Meslek Hastalıklarının Genel Özellikleri;

§  Kendine özgü ve kronik seyirli bir klinik tablo,

§  Hastalık etkenine uzun süreli tekrarlanarak maruz kalma,

§  Belirli mesleklere özgü olması

§  Hastalığın o meslekte çalışanlarda insidansının yüksek olmasıdır

ü  Meslek Hastalıklarının İş Kazalarından Farkı

§  Hastalık etkeninin devamlı/tekrarlayan biçimde olması,

§  Hastalığın ilerleyici oluşu

§  Başlangıç tarihinin kesin olarak saptanamaması

ü  ILO MESLEK HASTALIKLARI LISTESI

1.Etmenlerin Neden Olduğu Meslek Hastalıkları

a)Kimyasal etmenlerin neden olduğu meslek hastalıkları

- Ağır metaller

- Aromatik-Alifatik Bileşikler

- Gazlar

b)Fiziksel etmenlerin neden olduğu meslek hastalıkları

• Gürültü-titreşim

• Tozlar

• Sıcak ve soğuk ortamda çalışma

• Düşük ve yüksek basınçta çalışma

• Radyasyon (iyonize olan ve olmayan)

c)Biyolojik etmenlerin neden olduğu meslek hastalıkları

• Bakteriler

• Virüsler

• Mantarlar

• Protozoalar

d)Psiko-sosyal kaynaklı meslek hastalıkları

2)Hedef Organlarda Görülen Meslek Hastalıkları

• Solunum sisteminin meslek hastalıkları

• Mesleki deri hastalıkları

• Mesleki kas-iskelet sistemi hastalıkları

3)Mesleki Kanserler

4)Diğer Meslek Hastalıkları

ü  SSK SAĞLIK İŞLEMLERİ TÜZÜĞÜ’NE GÖRE MESLEK HASTALIKLARI SINIFLANDIRILMASI

·         A GRUBU:Kimyasal nedenlerle olan meslek hastalıkları:

·         B GRUBU :Mesleki deri hastalıkları

·         C GRUBU : Pnömokonyozlar ve diğer mesleki solunum sistemi hastalıkları

·         D grubu : mesleki bulaşıcı hastalıklar

Bu grupta da hayvanlardan insana bulaşan hastalıklar (zoonozlar) ve sağlık hizmetlerinde çalışanlarda görülebilecek viral hepatit ve tüberküloz gibi hastalıklar yer almaktadır.

·         E GRUBU  : Fizik etkenlerle olan meslek hastalıkları

MESLEK HASTALIKLARINDA TANI YÖNTEMLERİ

ü  Klinik Değerlendirmeler

•Bu değerlendirmelerde öykü ve fizik muayene bulguları önem taşır.

•Öyküde hastalığın belirtileri ile ilgili bilgilerin yanı sıra, hastanın çalışma öyküsü de öğrenilmelidir.

• Hastalığın işle ilişkili olduğu düşünüldüğünde çalışma öyküsünün ayrıntı ile öğrenilmesi gerekir.

ü  Laboratuar Değerlendirmeleri

Hastalıkların tanısında öykü ve klinik değerlendirmeler esas olmakla birlikte kesin tanının bir laboratuar bulgusuna dayandırılması gereklidir. Bu laboratuvar yöntemleri başlıca 3 grupta ele alınır.

• Radyolojik Yöntemler

• Biyokimyasal Yöntemler

• Patolojik İncelemeler

MESLEK HASTALIKLARINDAN KORUNMA

• Meslek hastalıkları ÖNLENEBİLİR hastalıklardır.

• Neden işyerinde olduğuna göre, işyerinde etkili önlemler alınmak suretiyle meslek hastalıkları önlenebilir.

• Temel Prensip;

Ø  Teknik Koruma

Ø  Kaynakta, Ara yolda, Kişide

Ø  Tıbbi Koruma

Ø  İşe giriş, Periyodik Muayene, Hastalık Muayeneleri, Taramalar

ü  Maruziyet Süresi; Bir meslek hastalığının oluşabilmesi için risk etmenle en az karşıkarşıya kalma süresidir.Sosyal Sigorta Sağlık İşlemleri Tüzüğü’nde yalnızca iki hastalık için sürebelirtilmiştir.

§  Gürültüye bağlı işitme kaybında hastalığın meydana gelmesi için enkısa süre 2 yıl,

§  tozlu yerlerde çalışanlarda pnömokonyoz meydana gelmesi için de 3 yılolarak belirtilmiştir

ü  Başvuru işlemleri;

• Bir sağlık biriminden meslek hastalığı şüphesi ile ilgili meslek hastalıkları hastanesine sigortalının sevki,

• Sigortalının meslek hastalığı iddiası ile sigorta müdürlükleri aracılığıyla ilgili meslek hastalıkları hastanesine sevki,

• Meslek hastalıkları hastanesinde yapılan periyodik muayene sonucu meslek hastalığı şüphesi olan sigortalının başvurusu,

• İşyeri hekimlerince meslek hastalığı şüphesi olan sigortalınınBaşvurusu

ü  Pnömokonyozlar

·         silikozis: saf silis kristallerinin solunması sonucu oluşurlar

·         antrako-silikozis: maden işçilerinde, kömür ve silis tozlarının birikmesiyle

·         bissinozis : pamuk işçilerinde, pamuk tozları ile görülen hastalık

·         Sidere- silikoz:Akciğerde demir ve silis tozlarının birikmesi ile

·         Kaolenpnömokonyozu: alüminyum silikat tozlarının birikmesiyle

·         Asbestoz: asbest tozlarının solunması ile

·         Talkoz : talk (magnezyum silikat ) tozlarının solunması ile

·         Silimanite mineralleri pnömokonyozu: alüminyum silikatların değişik formlarının neden olduğu hastalık

·         Berilyoz:mineraltozlarınınneden olduğu hastalık (baritoz : baryum sülfat tozları, stannoz: kalay )

ü  Mesleki Maruziyet Sınır Değeri;

Başka şekilde belirtilmedikçe,  8 saatlik sürede, çalışanların solunum bölgesindeki havada bulunan kimyasal madde konsantrasyonununzaman ağırlıklı ortalamasının üst sınırıdır.

ü  MAK (Müsaade Edilen Azami Konsantrasyon)

Çeşitli kimyasal maddelerin kapalı işyeri havasında bulunmasına müsaade edilen ve orada günde sekiz saat çalışacak olanların sağlıklarını bozmayacak olan azami miktarlarına MAK değer denir.

·         Hacim birimi ppm(cm3/m3), -SIVI

·         Ağırlık birimi mg/m3 ve -TOZ

·         Parçacık birimi ppm/m3 tür. -GAZ

ü  TWA (Zaman Ağırlıklı Ortalama Değer)

Sekiz saatlik çalışma süresinde çalışanların solunum  bölgesindeki havada bulunan kimyasal madde konsantrasyonun zaman ağırlıklı ortalamasının üst sınırına TWA denir. Bu değerler ppm (ml/m³)  veya mg/m³  olarak verilir.

ü  STEL

Başka bir süre belirtilmedikçe, 15 dakikalık sürede maruz kalınan, aşılmaması gereken limit değer.

ü  Biyolojik Sınır Değer

Kimyasal maddenin, metabolitinin veya etkilenmeyi belirleyecek bir maddenin uygun biyolojik ortamdaki konsantrasyonunun üst sınırıdır.

ü  TLV-C=ESD-TD (Eşik Sınır Değer-Tavan Değer)

İşgünü boyunca hiçbir şekilde aşılmaması gereken değerdir.

ü  Yükümlülük süresi; Sigortalının işinden fiilen ayrıldığı tarih ile meslekhastalığının meydana çıktığı tarih arasında geçecek azami dir.

ü  TLV-STEL =ESD-KSMS(Eşik Sınır Değer-Kısa Süreli Maruziyet Sınırı)

Bu değer,çalışma günü boyunca asla aşılmaması gereken ve 15 dakikalık maruziyet temelinde belirlenmiş zaman ağırlıklı ortalama sınır değerdir. Bu konsantrasyonlaramaruziyet 15 dakikayı aşmamalı, günde 4 defadan fazla yinelenmemeli ve 2 maruziyet arası süre 60 dakikadan kısa olmamalıdır

 

ü  Kurşun TLV :0,15 mg/m3  sağlık kont.3 ay

ü  Civa TLV: 0,075 mg/m3   sağlık kont. 3 ay

Arsenik TLV: 0,5 mg/m3  sağlık kont. 6 ay

KORUNMA POLİTİKALARI

KORUNMA POLİTİKALARI

·         Ortama Yönelik Tedbirler

·         İşyerinin uygun planlanması

·         En sağlıklı teknolojinin uygulanması

·         Ortam analizlerinin (ölçümlerinin) yapılması

·         Islak çalışma metodu uygulanması

·         Bakım ve temizliğin gereği gibi yapılması

·         Toplu  Koruma Uygulamaları

·         Tehlikesiz olanla değiştirme,

·         Yalıtım,

·         Koruyucu/koruma içine alma,

·         Yerel havalandırma,

·         Yerel aydınlatma,

·         Makine koruyucuları,

·         Genel havalandırma,

·         Genel aydınlatma,

·         İklimlendirme,

·         İşaretleme/sınırlama

·         Uyarı levhaları

·         Kişiye Yönelik Koruma Uygulamaları

·         İşe uygun personel seçimi, eğitim ve denetim,

·         İşe giriş sağlık muayenesi,

·         Periyodik sağlık muayeneleri,

·         Geri dönüş sağlık muayeneler

·         Bağışıklama

·         İlkyardım ve Kurtarma Organizasyonu

·         Sağlık Eğitimi

·         Genel Hijyen Koşullarının Sağlanması

·         Yeterli ve Dengeli Beslenmenin Sağlanması

·         Rehabilitasyon çalışmaları,

·         Kişisel koruyucu donanımların kullanımı.

·         Risk Denetleme Önlemleri Hiyerarşisi

·         Tehlike kaynağında önlenir

·         Tehlike kaynağında azaltılır

·         Kişi tehlikeden uzaklaştırılır.

·         Tehlike kapalı ortama alınır

·         İşçininmaruziyeti azaltılır

·         Güvenli Çalışma Sistemleri/Ruhsatları

·         Kişisel korunma teçhizatı (KKT)

·         Tehlikeli Durumlar

·         Uygun olmayan koruyucular

·         Koruyucusuz çalışma

·         Kusurlu alet- teçhizat kullanma

·         Emniyetsiz yapılmış alet ve makine

·         Yetersiz, bakımsız bina, makine, alet

·         Yetersiz yada fazla aydınlatma

·         Yetersiz kişisel koruyucu

·         Yetersiz havalandırma

·         Emniyetsiz yöntem ve şartlar

 

 

·         Tehlikeli Davranışlar

·         Emniyetsiz çalışma

·         Gereksiz hızlı çalışma

·         Uygun olmayan emniyet donanımı

·         Emniyetsiz yükleme, taşıma, istif

·         Emniyetsiz vaziyet alma

·         Tehlikeli yerlerde çalışma

·         Şaşırma, kızgınlık, üzgünlük, ürkme, şakalaşma

·         Kişisel koruyucu kullanmamak

ü  Plastik baretler, 600 Volt; elektrik işlerinde kullanılan, yüksek düzeyde yalıtkan plastik baretler, 30.000 Volt’a kadar bozulmadan koruyucu özelliğini göstermelidir.

ü  Gürültü maruziyeti, en düşük maruziyet etkin değeri olan 80 dB (A) aştığında, işveren kulak koruyucuları sağlayarak işçilerin kullanımına hazır halde bulunduracaktır,

ü  Gürültü maruziyeti en yüksek maruziyet etkin değeri olan 85 dB (A) ulaştığında ya da bu değerleri aştığında, kulak koruyucuları kullanılacaktır,