28 Nisan 2013 Pazar

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KAVRAM VE KURALLARIN GELİŞİMİ


İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KAVRAM VE KURALLARIN GELİŞİMİ

ü  İş Sağlığı ve Güvenliği Nedir?

·         Çalışanların sağlıklı ve güvenli çalışmalarını sağlamak üzere alınması gereken tedbirler dizisidir.

·         İşyerlerinde işin yürütümü sırasında, çeşitli sebeplerden kaynaklanan, çalışanların sağlığına ve güvenliğine zarar verebilecek şartlardan korunmak amacıyla yapılan sistemli ve bilimsel çalışmalardır.

ü  ILO ve WHO’ ya göre İş Sağlığı ve Güvenliği

·         Bütün mesleklerde çalışanların bedensel, ruhsal ve sosyal  iyilik hallerinin korunması, geliştirilmesi ve en üst düzeyde  sürdürülmesidir.

·         İşin insana ve işçinin kendi işine uyumunun sağlanmasıdır.

ü  İş Sağlığı ve Güvenliği Politikasının Başarılı Olması için Yapılması Gerekenler

·         Devlet, işçi ve işverenin üçlü katılım sağlanmalı

·         Ulusal kalkınma hedefleri ile uyumlu olmalı,

·         İlgili mevzuat hazırlanmalı,

·         Kurumsal ve mali kaynak olmalı,

·         Taraflar ve toplum bilgilendirilmeli,

·         Gönüllü katılım özendirilmeli ve

·         Sürekli gözden geçirilmelidir

ü  Günümüzde İSG ile ilgili Ulusal Kuruluşlar

·         Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı

·         Sağlık Bakanlığı

·         İşçi ve İşveren Sendikaları

·         Meslek Odaları

YASAL DÜZENLEMELER

ü  İngiltere

·         1802 – HealthandMorals of ApprenticesAct -  Çalışma süresi 58 saat/hafta  -  Eğitim

·         1833 – En küçük çalışma yaşı – 10 yaş -Doktor raporu (işe giriş muayenesi)

·         1847 – İşyeri denetimi - İş müfettişliği

ü  Türkiye’de durum

·         I.Tanzimat öncesi 

Ø  Lonca (Orta Sandığı – Teavün Sandığı)

·         II.Tanzimat ve Meşrutiyet dönemi

Ø   1865 Dilaver Paşa Nizamnamesi (Havza-i FahmiyeTeamülnamesi)

Ø   1869 Maadin Nizamnamesi

Ø   1871 Ameleperver Cemiyeti

Ø   1895 Osmanlı Amele Yardımlaşma Cemiyeti

·         III. Cumhuriyet dönemi

Ø  Ereğli Havza-ı Fahmiye Maden Amelesinin Hukukuna Müteallik Kanun

Ø   1926 Borçlar Kanunu

Ø  1930 Umumi Hıfzıssıha Kanunu

ü  International LabourOrganization ILO(Uluslararası Çalışma Örgütü) ILO’nun kuruluşu, 1919

 Herhangi bir ülkenin, emeğin insani koşullarını benimsememesi, kendi ülkelerindeki durumu iyileştirme isteğinde olan diğer ülkeler için bir engel teşkil eder. (ILO Anayasası)

ü  ILO Stratejisi;

·         Çalışma yaşamında standartlar, temel ilke ve haklar geliştirmek ve gerçekleştirmek

·         Kadın ve erkeklerin insana yakışır işlere sahip olabilmeleri, için daha fazla fırsat yaratmak

·         Sosyal koruma programlarının kapsamını ve etkinliğini artırmak

·         Üçlü yapıyı ve sosyal diyalogu güçlendirmek

Ø  Sözleşmeler

Ø  Tavsiye kararları

Ø  Teknik yardım

Ø  Eğitim ve danışmanlık

 

ü  Filadelfiya Bildirgesi (1944)

·         Emek bir ticari mal değildir.

·         Sürdürülebilir bir gelişme için ifade ve örgütlenme özgürlüğü esastır.

·         Dünyanın herhangi bir yerindeki yoksulluk, dünyanın her yerindeki refahı tehdit etmektedir.

·         Bütün insanlar, ırk, inanç ya da cinsiyet farkı gözetmeksizin özgürlük ve saygınlık, ekonomik güvenlik ve fırsat koşullarında maddi ve manevi gelişimlerini sürdürme hakkına sahiptirler.

ü  Çalışma Yaşamında Temel İlke ve Haklar Bildirgesi (1988)

·         İşçi ve işverenlerin örgütlenme özgürlüğü ve etkin toplu pazarlık haklarına “iyi niyet çerçevesinde riayet etme, geliştirme ve gerçekleştirme” taahhüdü

·         Zorla ve zorunlu çalıştırılmanın ortadan kaldırılması

·         Çocuk emeğinin yasaklanması

·         Ayrımcılığın yok edilmesi

İŞ EKİPMANLARININ TASARIM, İMALAT İSG


İŞ EKİPMANLARININ TASARIM, İMALAT İSG

ü  İş ekipmanlarında alınacak genel tedbirler:

·         Makine yerleştirilmesinin uygun olması,

·         Bütün hareketli kısımların mahfazalarla kapatılması,

·         Elektrikle çalışan makinelerin topraklanması,

·         Havayı kirleten makinelere uygun havalandırma yapılması,

·         Makine durdurulmadan tamir bakım ve temizlik yapılmaması,

·         Çalıştırma ve durdurma düğmelerinin uygun olması,

·         Operasyon noktasının koruyucu içine alınması ve

·         İşe uygun aydınlatma yapılmasıdır.

ü  Bütün makineler, aşağıdaki asgari özellikler göz önünde tutularak, görünür, okunur ve silinemez bir şekilde işaretlenmelidir:

·         İmalatçının ve ilgili olduğunda, yetkili temsilcisinin ticari unvanı ve tam adresi,

·         Makinenin tanımı,

·         CE İşaretlemesi

·         Seri veya tip tanımlaması,

·         Varsa seri numarası,

·         İmalat yılı, yani imalât işleminin tamamlandığı yıl.

·         Makineye CE işareti iliştirilirken tarih öne veya ileriye alınamaz.

·         Bunun yanı sıra, muhtemel patlayıcı ortamlarda kullanılmak üzere tasarımlanmış ve imal edilmiş makinalar buna göre işaretlenmelidir.

·         Makineler, tipi ve güvenli kullanım için esas olan bütün bilgileri de taşımalıdır.

ü  Makine Koruyucularının Yetenekleri

·         Etkin olmalı,

·         Tehlikeli alana girmeyi önlemeli,

·         Çalışmayı zorlaştırmamalı,

·         Üretimi engellememeli,

·         Kullanışlı olmalı,

·         İşe uygun olmalı,

ü  Loder Buldozer iş makinası kullanan operatörlerin sahip olması gereken  G sınıfı ehliyet

ü  Bir iş makinesi park edildiğinde basıncın boşaltılmaması  gerekir

İNŞAAT İSG


İNŞAAT İSG

ü  Proje Sorumlusu :İşveren tarafından görevlendirilen ve işveren adına projeninhazırlanmasından, uygulanmasından ve uygulamanın kontrolünden sorumlugerçek veya tüzel kişiyi İfade eder.

ü  Hazırlık Koordinatörü :Projenin hazırlık aşamasında işveren veya proje sorumlusu tarafından

sorumluluk verilen, sağlık ve güvenlikle ilgili görevleri yapan gerçek veya tüzel kişiyi İfade eder.

ü  Uygulama Koordinatörü : Projenin uygulanması aşamasında işveren veya proje sorumlusu tarafından

sorumluluk verilen ve sağlık ve güvenlikle ilgili görevleri yapan gerçek veya tüzel kişiyi İfade eder.

ü  İşveren veya proje sorumlusu, yapı işine başlamadan önce, yapı alanındayürütülen faaliyetleri dikkate alarak, uygulanacak kuralları belirleyen birsağlık ve güvenlik planı hazırlayacak veya hazırlanmasını sağlayacaktır. Yapıalanında iş sağlığı ve güvenliği risklerini içeren çalışmalar yapılmıyorsakoordinatör atanmayabilir.

ü  İşveren veya proje sorumlusu Yapı işi 30 iş gününden fazla sürecek vedevamlı olarak 20’den fazla işçi çalışacaksa İşin büyüklüğü 500 yevmiyedenfazla çalışma gerektiriyorsa, yapı işine başlamadan önce aşağıda belirtilenbilgileri içeren bildirimi Bakanlığın ilgili bölge müdürlüğüne vermekleyükümlüdür.

ü  Sağlık ve güvenlik koordinatörleri projenin hazırlanması aşamasında;

·         Yönetmeliğin 6. maddesindeki yükümlülüklerin yerine getirilmesinikoordine edeceklerdir.

·         Yapı alanında yürütülen faaliyetleri dikkate alarak, uygulanacak kurallarıbelirleyen bir sağlık ve güvenlik planı hazırlayacak veya hazırlanmasınısağlayacaktır.

·         Yapı alanında iş sağlığı ve güvenliği risklerini içeren çalışmalaryapılıyorsa, bu işlerle ilgili özel önlemler planda yer alacaktır.

·         Yapı üzerinde daha sonra yapılacak işler sırasında dikkate alınacak sağlık vegüvenlik bilgilerini içeren bir dosya hazırlayacaktır.

·         Yapı işyerinde güvenli bir şekilde çalışılmasını sağlamak üzere gereklikontrollerin yapılmasını koordine edecektir.

ü  Yapı-iş defteri ;

§  Bu defter (piyasadan alınabilen 100-200 sayfalık kareli, harita metot defteri) işveren tarafından

işyerinin bağlı bulunduğu bölge çalışma müdürlüğüne her sayfası mühürletilmek suretiyleonaylattırılır.

§  Yapı iş defteri fenni mesul tarafından tutulur.

§  Yapı iş defterine “Yapı İşlerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü”nün ilgili maddelerinde belirtilen

hususlar ve gerekli diğer bilgiler işlenir. (Özellikle inşaatın her safhasında alınan güvenlik önlemleri,kazı kontrolü, gırgır vincin kontrolü, asma iskelenin kontrolü, betonarme kalıplarının kontrolü vb.hususlar tarih atılmak kaydıyla yazılır.)

§  Yapı iş defterinin, istenmesi halinde, işyerini teftiş ve kontrole yetkili memurlara gösterilmesizorunludur. Bu nedenle şantiyede bulundurulması gereklidir.

ü  Korkulukların, tabandan yüksekliği en az 90 cm olmalıdır

ü  Korkulukların tümü, herhangi bir yönden gelebilecek en az 100 kglık bir yüke dayanabilmelidir  

ü  Korkuluk eteklerinin yükseklikleri, tabandan en az 15 cm olmalıdır

ü  İşyeri merdivenlerinin mukavemeti metrekarede en az 1000 kg yük taşımalıdır

ü  Sert kaya, sert şist, betonlaşmış çakıl, sert kalker, killi şist kaya, gre ve konglomera gibi kendini tutabilen zeminlerde yetkililerin gerekli gördüğü hallerde ve şevsizyapılmak zorunluluğu bulunan 1,5 mden daha derin kazılarda, yan yüzler uygun şekilde desteklenmek veya iksa edilmek suretiyle tahkim olunmalı ve iksa için kullanılacak kalas başları, kazı üst kenarından 20 santimetre yukarı çıkarılmalıdır

 

 

ü  Derinliği 25 myi aşan kuyularda, işçilerin kuyuya inip çıkmaları için kullanılan bucurgatlar veya vinçlerin fren tertibatlı olmalı ve motorla işletilmeli

ü  Ahşap İskelelerde kalas uçları iskele bitiminde kendi uzunluğunun 1/10 fazla çıktığı hallerde, o kısma geçmeyi önleyecek uygun korkuluklar yapılacaktır

ü  Ahşap İskelelerde İki dikme arası, yük taşıyan iskelelerde 240 cmden, yük taşımayan iskelelerde ise 3 m den  daha fazla olmayacaktır

ü  Çelik Borulu İskelelerde düşey ve yatay borulardaki ekler en çok 6 metrede bir yapılacaktır

ü  Asma iskelelerde her metrekareye 400 kg danfazla yük konmayacak ve asma iskelede 4 işçiden fazlası çalıştırılmayacaktır

ü  Sabit merdivenlerde en fazla 10 m de bir dinlenme platformu yapılacaktır

ü  Yıkım İşlerinde yıkılacak kısmın etrafında, en az Yapı yüksekliğinin iki katına eşit güvenlik alanı bırakılacaktır

ü  Yüksekliği tabandan itibaren 3 metreden daha fazla olan ve düşme veya kayma tehlikesi bulunan yerlerde çalışanlarla, kiremit döşeyicilerine, oluk ve her türlü dış boya işleri yapanlara gırgır yapanlara, vinçlerini çalıştıranlara ve kuyu,lâğım, galeri ve benzeri derinliklerde çalışanlara güvenlik kemerleri verilecek

ve işçiler de verilen bu kemerleri kullanacaklardır

ü  Cam, saç ve çimento harçlı levhalardan yapılmış veya eskimiş, yıpranmış vedayanıklılığı azalmış çatılarda, çatı merdiveni kullanılacak ve buralarda tamgüvenlik sağlanmadıkça çalışılmayacaktır

ü  150 cm den daha derin olan kazı işlerinde, işçilerin inip çıkmaları için yeterikadar el merdivenleri bulundurulacaktır. İksa tertibatını ve desteklerini, inipçıkma için kullanmak yasaktır.

ü  Kazılan toprağı dışarı taşıyacak araçların kazı yerine kolaylıkla giripçıkmalarını sağlayacak rampa eğimleri 35 dereceden fazla olamaz. Bununsağlanmadığı hallerde yük asansörleri kullanılacaktır.Rampalarda birden fazla araç bulundurulamaz.

ü  Dinamit veya diğer patlayıcı maddelerin kullanıldığı hallerde 100 metreuzaklıktaki çevrede kavlak muayenesi yapılacaktır.Bu maddelerin kullanılmasından sonra en az bir saat geçmeden ve yetkilieleman tarafından sakınca olmadığı saptanmadan kuyu, tünel, galeri vebenzeri yerlere girilmesi yasaktır

ü  Yer altı çalışmalarında, bucurgat başında devamlı bir işçi bulundurulacaktır.Derinliğin 6 metreyi aştığı hallerde, elle çalıştırılan bucurgat en az 2 işçitarafından kullanılacaktır.Derinliği 25 metreyi aşan kuyularda, işçilerin kuyuya inip çıkmaları içinkullanılan bucurgatlar veya vinçler fren tertibatlı olacak ve motorlaişletilecektir.

ü  Yapı iskeleleri, ancak sorumlu ve yetkiliteknik elemanın yönetimi altında,tecrübeli ustalara iskele ölçüleri vemalzeme özellikleri göz önündebulundurularak kurdurulacak veyasöktürülecektir.

ü  İskeleler, sık sık ve en az ayda bir keremuayene ve kontrol edilecek vesonuçlar yapı iş defterine yazacaktır.

ü  İskeleler her fırtınadan sonra kontroledilecektir.

ü  İskelelerde yapılacak korkuluk ve ara korkuluk kereste kesitleri 5x10 cm denküçük olmayacak ve ara korkuluklar döşeme tabanından itibaren 50santimetre yükseklikte yapılacaktır yapılacaktır. Ancak iki dikme arasında yataykuvvetlere karşı çaprazlar yapıldığında, ara korkuluklar konulmayabilir.

ü  Yük taşıyan iskelelerde alet ve malzemenin düşerek kazaya sebep olmasınıönlemek için döşeme dış kısmına 15 cm yüksekliğinde bir etek tahtasıkonacaktır. Bu etek tahtası ile döşeme arasında en çok bir santimetre boşlukbırakılabilir.

ü  Yük taşıyanlar hariç olmak üzere, 8 metre yüksekliğe kadar olan iskeledikmeleri 8*8 santimetre, 824 metre yükseklik arasında bulunan iskeledikmeleri ise 10*10 santimetre 10 kesitten daha küçük olmayacaktır.

İskelelerde köprü görevi görecek geçitler, 60 cm’den dar ve korkuluksuz yapılmayacaktır.

ü  Asma iskeleyi taşıyacak halatların güvenlik kat sayısı 6 dan aşağı olmayacakve bu halatlarda ek yeri, halka, başlık ve bağlantı bulunmayacak, bunlar askıdemirlerinden kaymayacak şekilde tespit edilecektir.

ü  İskele içinde çalışan işçilerin başlarını korumak için en az 2,5 cm kalınlığındatahtadan yapılmış koruyucu bir tavan bulunacaktır.

ü  Asma iskele korkulukları, en az 100 cm yükseklikte ve ara korkulukluyapılacak, etek tahtaları ise en az 15 cm yükseklikte olacaktır.

ü  4 metreden uzun taşınır merdivenlerle el merdivenleri, çelik boru veyaprofilden yapılacaktır

ü  10 metre yüksekliğini geçen sabit merdivenlerde, her 10 metrede bir
dinlenme platformu yapılacaktır.